De meeste mensen beseffen vandaag dat we voor een immens klimaatprobleem staan. Maar weinigen beseffen dat de crisis van de wereldwijde biodiversiteit zo mogelijk nog veel bedreigender is.
We staan in het antropoceen voor een zesde uitstervingsgolf, volgens Elizabeth Kolbert.
En dat is ook voor het welzijn van ons mensen een groot probleem.
Biodiversiteit en klimaat gaan samen
Op de laatste klimaattop in Sharm el-Sheikh werd gelukkig de band gelegd met biodiversiteit en werd gepleit voor “natuurgebaseerde oplossingen” voor het klimaatprobleem. In feite is het geen goed idee om klimaat en biodiversiteit als aparte problemen te behandelen op aparte tops.
Het Intergouvernementeel Platform voor Biodiversiteit (IPBES) maakte samen met het Intergouvernementeel Klimaatpanel (IPCC) een gezamenlijk rapport op. Daaruit blijkt dat de onderlinge verwevenheid tussen biodiversiteit en klimaat erg groot is. Het zijn met andere woorden twee kanten van een zelfde medaille. Klimaatbeleid moet altijd ook een positieve impact hebben op biodiversiteit en omgekeerd. De twee grootste milieurampen van dit moment, klimaatverandering en biodiversiteitsverlies, kunnen succesvol worden aangepakt. Maar alleen met een beleid dat beide problemen tegelijk aanpakt.
Door de coronacrisis liep de biodiversiteitstop grote vertraging op. De top in 2020 werd afgeblazen. Een eerste deel ging dan toch door vorig jaar in Kunming in China. De Chinezen blijven voorzitter, maar het tweede deel van de top gaat nu door in Montreal (Canada). Veel waarnemers missen echter een gevoel van urgentie.
Wat staat er op het spel in Montreal ?
Eerst en vooral is het de bedoeling om de oppervlakte beschermde natuur immens uit breiden. Tegen 2030 zou 30% van de landoppervlakte en 30% van de oceanen moeten beschermd worden : de zogenaamde 30×30-doelstelling. Dat is een hele uitdaging. Nu is hooguit 10 tot 15% van het land beschermd. Want de “Aichi”-doelen die tien jaar geleden geformuleerd werden, hebben de verschillende landen die daarvoor tekenden niet gehaald. Net zoals diezelfde landen ook hun klimaatverbintenissen vooralsnog niet halen. Tegen 2030 zou de achteruitgang van de biodiversiteit moeten stoppen. Het aantal soorten dat met uitsterven bedreigd wordt, zou tegen dan met 30% moeten afnemen. Dat is bijzonder kort dag. Vergelijk met de doelstelling voor de uitstoot van broeikasgassen die ook rond die tijd zou moeten pieken. En er zou een “Green Deal for Nature” moeten komen, zoals de Green Deal die Europa nu uitrolt om de opwarming van de aarde tegen te gaan. De hamvraag is of grote “boslanden” als Brazilië, China en Indonesië nu wel mee op de kar zullen springen. Het aantreden van de nieuwe Braziliaanse president Lula geeft hoop.
Rechtvaardige Financiering
Net als voor klimaat moeten we enerzijds inzetten op het stoppen van de dikwijls illegale ontbossing, maar moeten we ook steeds meer inzetten op natuurherstel. En net als voor klimaat gaat het ook hier in wezen om een sociale uitdaging : in welke mate zijn de rijke landen van het Globale Noorden bereid om te betalen voor ecosysteemdiensten, zeg maar het behoud van de heilzame werking van natuurlijke ecosystemen die we als mens en planeet absoluut nodig hebben? Zijn rijke landen bereid om armere landen te vergoeden omdat ze natuur, bijv. kostbare regenwouden sparen? Als ze geen nieuwe sojaplantages aanleggen of fossiele brandstoffen gaan ontginnen ten koste van kostbare natuur? En zijn ze bovendien bereid om daar bovenop ook nog eens met geld over de brug te komen voor het herstel van al zoveel aangerichte schade? Want dikwijls zijn het bedrijven en projecten uit het Globale Noorden die ravages aanrichten in natuurgebieden in het Zuiden.
In geen geval mogen we ons bezondigen aan nieuwe vormen van kolonialisme waarbij rijke landen aan arme landen dicteren dat ze zonder enige tegenprestatie hun natuurgebieden moeten vrijwaren en moeten afzien van ontwikkeling. Voor wat hoort wat. De ontwerptekst van de top mikt op een bijdrage van 200 miljard dollar per jaar – het dubbele zelfs van wat beoogd wordt voor het Green Climate Fund. En ook hier moet het om nieuwe middelen gaan (additioneel : bovenop bijv. al bestaande middelen voor ontwikkelingssamenwerking) en moet men een consensus vinden over rechtvaardige financieringsmechanismen.
Tegelijk zouden de subsidies voor projecten die de natuur op land en op zee aantasten fors omlaag moeten – met 500 miljard dollar per jaar. Net zoals we de subsidies voor fossiele brandstoffen moeten afgebouwd worden om het klimaat te redden. Dikwijls gaat het om dezelfde projecten die natuur verwoesten en zorgen voor meer C02-uitstoot.
Biodiversiteit en gezondheid
En er is ook een heel nieuwe uitdaging. De covid-pandemie heeft ons met de neus op de feiten geduwd. Door het steeds verder terugdringen van de natuur en van wilde diersoorten, neemt het gevaar op zoönosen (ziekten overgedragen door dieren) hand over hand toe. Wetenschappers wijzen erop dat behoud van natuur en gezondheid samenhangen. Ook ons eigen gezondheidsinstituut Sciensano is voorvechter van deze ‘One Health’ benadering. Maar ook hier is er nood aan sociale solidariteit : arme bevolkingen zijn om te overleven aangewezen op verdere exploitatie van natuur, op bushmeat, op stropen. Als we hen een uitweg willen bieden zijn er opnieuw extra fondsen nodig, bijv. een One Health Solidariteitsfonds : een solidariteitsmechanisme waardoor de proactieve preventie van nieuwe zoönotische infecties (die aanleiding kunnen geven tot nieuwe pandemieën) mogelijk wordt. Eenzelfde probleem stelt zich als we de genetische voorraden willen vrijwaren in bijv. regenwouden. Ook die kunnen van levensbelang zijn om in de toekomst nieuwe medicijnen aan te maken. En ook hier staat een prijs op.
Rechtvaardige transitie
Ook voor het behoud van natuur en biodiversiteit moeten we werk maken van een rechtvaardige transitie. Net als in de natuur hangt alles samen : het tegengaan van de klimaatchaos, het behoud van dier- en plantensoorten en de strijd tegen de armoede. De uitdaging is enorm. Maar de kansen op meer welvaart en welzijn zijn even groot. Aan ons de keuze.
Johan
Reactie toevoegen