Hoog tijd om te desinvesteren in BP, Exxon, Shell, in koolmijnen in Australië en Polen, in Duitse bruinkoolmijnen en vele andere grote bedrijven in de fossiele sector. En dat niet alleen om de hernieuwbare energie een boost te geven. De tentakels van deze ‘fossiele’ bedrijven – in de vorm van lobbyisten, ‘denktanks’, nep wetenschappelijke instellingen en invloedrijke politici – zijn al sinds de jaren ’80 bezig met zowel verregaande klimaatontkenning als met het binnenrijven van gigantische overheidssubsidies, in ruil waarvoor ze beweren de energiebevoorrading veilig te stellen. Zo raakte bekend dat grote spelers als ExxonMobil en de Koch Brothers miljoenen dollars investeerden in verschillende denktanks. Die moesten wetenschappers afschilderen als leden van een groene klimaatkerk en wetenschap als hopeloos verdeeld over de klimaatopwarming. Klimaatbeleid zou een nefaste economische impact hebben. Dat was de boodschap waarmee werd getracht om elke regulering via een klimaatbeleid te vermijden of af te zwakken.
The Merchants of Doubt
De Amerikaanse docu “The Merchants of doubt” (2014), gebaseerd op het gelijknamige boek uit 2010 van Naomi Oreskes en Erik M. Conway, legt fundamentele gelijkenissen bloot tussen de tactieken van de tabaks- en die van de fossielebrandstoffenindustrie. De ‘Tobacco Strategy’ slaagde erin om zogenaamd ‘wetenschappelijke twijfel’ te zaaien en het publiek 40 jaar lang te misleiden over de risico’s van roken. Hetzelfde gebeurde met de risico’s van bestrijdingsmiddelen (DDT, glyfosaat). Nu draait achter de schermen vooral een goed georganiseerd klimaatsceptisch netwerk, betaald met duistere fondsen uit de Verenigde Staten en vertakt tot in het hart van de Europese Unie. Zo zorgen een aantal in Brussel gevestigde vzw’s van libertaire Vlaams-nationalistische strekking het negationistische klimaatdiscours. Hun ‘willing soldiers’ draaien vaak al langer mee in denktanks die pleiten voor minimale overheidsinmenging. Ze zijn te vinden bij de Europese Conservatieven en Hervormers (ECH), de pan-Europese partij ACRE en de achterliggende stichting New Direction. Onder hen mensen als Boudewijn Bouckaert, Matthias Storme, Jean-Marie Dedecker en Derk Jan Eppink.
The Sack of Washington
Dat er sinds 2014 niets is veranderd, toonde kritisch onderzoek door de Huffington Post aan, een Amerikaanse progressief-liberale nieuwswebsite en weblog. Wijlen Jacques van Gastel tipte de blog met de mededeling “The Sack of Washington is een lang artikel maar toont hoe ver machthebbers willen gaan in het verspreiden van valse informatie. Het geeft ook een idee waartegen we ons zullen moeten verzetten als we nog iets van ons milieu willen behouden. De barbaren komen… Groeten, Jacques”
Onderzoeksjournalist Paul D. Thacker vindt inderdaad in honderden geheime emails, die de Los Angeles Times kon inkijken, bewijzen van wel zeer sterke inmenging van ‘bedrijfshuurlingen’ in het Environmental Protection Agency of EPA, zeg maar de milieubeleidsdienst van de Amerikaanse regering. Een buiten spel zetten van de administratie dus, door de directe omgeving van de president. Sterker. De president zelf nam verscheidene ‘corporate warriors’ aan, die de beitel mochten zetten in de ‘barricade van wetten, veiligheidsregels en common sense gedragsregels’ die bedrijven moeten naleven. Thacker concludeert: “Barbaren zijn de stad binnengetrokken. Washington is onder beleg!”
De gevonden mails zijn van een ongekende perversiteit. Zo claimt ene Ed Calabrese, nochtans prof in de toxicologie, dat vervuiling goed is voor ons. Fox News commentator Steven J. Milloy, die voor de ‘opleiding’ van de huurlingen zorgt, klaagt dat Trumps anti-wetenschapspolitiek lang niet ver genoeg gaat. Hij runt het bedrijf JunkScience.com, waar hij als lobbyist bedrijven die ronduit schadelijk en gevaarlijk spul verkopen, helpt om het publiek te sussen. Zo ging hij in Fox News tekeer tegen wetenschappers die waarschuwen voor de gevaren van passief roken. Mr Junkscience bleek hiervoor royaal vergoed te zijn door een tabaksbedrijf. Hij werkte ook voor Monsanto en voor de voedingsindustrie – voor wie hij straal ontkende dat frisdrank en junk food kinderen dik maken. Milloy heeft geen officiële aanstelling bij EPA, maar ambtenaren zien in hem de adviseur van dienst.
Ook anderen in Trumps entourage bezondigen zich aan desinformatie: ‘tabak is echt niet zo ongezond’, ‘asbest veroorzaakt geen kanker’, ‘chroom is geen probleem in drinkwater’. Het lijstje met consultingbureaus van dit kaliber is lang: Exponent, het MIT, Cato Institute, Heartland Institute, the Manhattan Institute for Policy Research. Grote financier is de familie Mercer, die ook Trumps campagne sponsorde.
De strategie van de ‘Barbarians’ is simpel: creëer controverse, klop die op in enkele kranten en laat de lobbyisten scoren. Een sterk staaltje van Milloy himself: Mensen leerden hoge dosissen CO te verdragen toen onze voorouders vuur begonnen te maken in grotten. Toen we niet meer in grotten leefden, begonnen mensen CO-windjes te produceren, die soms wat ongemak kunnen veroorzaken. Menstruatiepijnen, bijvoorbeeld. Milloy wil niets liever dan dat er reactie komt op zijn fake news. Precies zo zaait hij onenigheid en twijfel.
De lijst met voorbeelden is eindeloos en vooral triest. Ze illustreren hoe ver bedrijven gaan om hun macht en hun financiële belangen boven alles te stellen. In de Senaat, in de ambtenarij, overal zetelen nu lobbyisten zonder scrupules. De EPA herschrijft momenteel meer dan 597.000 commentaren op de regelgeving. En Calabrese, die is naar verluidt hoogst tevreden dat hij de oorlog tegen lastige milieuvoorschriften tot in Washington heeft gebracht.
Geen wonder dat ook socialemedia-giganten als Facebook en Youtube mee (moeten?) doen en klimaatkritische kanalen afsluiten, zoals de organisatie Climate State aan den lijve ondervond. Of dat 60% van alle klimaatvideo’s op Youtube ingaat tegen de wetenschap dat wij mensen de klimaatopwarming veroorzaken.
BP or not BP?
Tegelijk tonen energiereuzen graag hun ‘maatschappelijke betrokkenheid’ door sport- en culturele evenementen of instituten te sponsoren, in ruil voor ‘brand sponsorship’. Waarom? Vinden ze de klimaatopwarming een bedreiging voor mens en planeet? Of willen ze vooral hun investeringen, hun overheidssubsidies, de megawinsten en de bonussen van bestuursleden op korte en lange termijn veilig te stellen? Exxon, bijvoorbeeld, gaat nog uit van een groei van de olievraag met 0.6% per jaar op lange termijn. De Clean Energy Shift kan wat hen betreft de lange baan op. Waarom dan sponsoren?
Voor topacteur, regisseur en schrijver Mark Rylance was het duidelijk. In juni hakte hij de knoop door en stapte op bij zijn Royal Shakespeare Company, de RSC. Niet uit onvrede met het artistiek beleid, wel omdat hij het niet eens was met de sponsorship deal met BP. Wat zou Shakespeare hiervan zeggen?
In 2012 al, toen RSC en BP het partnership aangingen, toonden veel artiesten zich misnoegd dat BP hun Company misbruikte om destructieve praktijken te verbloemen met de faam van Shakespeare en van de RSC acteurs. BP sponsorde met name de 5£ tickets voor jongeren. Omdat de sponsoring van kunst sowieso tricky is, ging Rylance te rade bij milieudeskundige Jonathon Porritt, die het bestuur van BP ooit had geadviseerd over een heel andere koers voor BP. Porritt bevestigde dat hij tien jaar aan het lijntje was gehouden. “BP is noch eerlijk noch ernstig over de klimaatcrisis. BP begreep in de vroege jaren ’80 al perfect het mechanisme van klimaatverandering, maar verdoezelde dat in het belang van zijn aandeelhouders.” En dan te weten dat pas de laatste 30 jaar de helft van alle broeikasgassen zijn uitgestoten en dat BP zelf de derde grootste veroorzaker is van klimaatverandering. “30 jaar geleden wisten ze al dat we op het punt stonden om de planeet te koken, en toch staken ze het vuur aan”!
De Royal Shakespeare Company, daarentegen, wil juist aan de kant staan van de wereld-veranderende jongeren, niet de wereld-dodende bedrijven! Met een BP dat heeft beslist om £41bn te investeren in nieuwe olie-ontginning – o.a. in Arctisch gebied – ga je niet in zee, aldus Marc Rylance. BP mag dan al reclame maken voor zijn investeringen in hernieuwbare energie, maar 97% van het kapitaal blijft gaan naar olie en gas! Zij zijn het die bij president Trump lobbyen voor toegang tot noordpool-olie. Zij staan aan de top van alle bedrijven die klimaatobstructie plegen. Zij wilden de oorlog in Irak.
De vraag is zelfs hoeveel BP eigenlijk geeft aan RSC. Bedrijven die in de Noordzee actief zijn krijgen miljoenen aan belastingvermindering en subsidies, zowat £1 biljoen per jaar. In 2016 betaalde BP zelfs helemaal geen belastingen én het kreeg ook nog £ 210 miljoen subsidies. Daarvan gaan op 5 jaar amper £7,5 miljoen terug naar vier culturele instellingen. BP krijgt, anders gezegd, veel meer uit de publieke pot dan het als sponsor teruggeeft. Zijn er echt geen betere manieren te bedenken om cultuur te sponsoren?! Als oliebedrijven correct werden belast, dan konden niet alleen kunst, wetenschap en gezondheidszorg beter worden gefinancierd. Ook een snelle transitie naar hernieuwbare energie was dan mogelijk.
“Wat is de integriteit van een artistiek bedrijf als RSC als ze nooit sponsors weigeren?” vraagt Rylance. “Jonathan Price weigerde in de 80-tiger jaren toch ook om geld aan te nemen van een bank die de Apartheid financierde. Geldt niet hetzelfde voor een bedrijf dat aantoonbaar de planeet verwoest waarop onze kinderen en kleinkinderen moeten ademen, eten, drinken en overleven?”
Voor Marc Rylance is het duidelijk: Hij wil niet geassocieerd worden met BP, evenmin als met wapenhandel of de verkoop van tabak. Dat zou Shakespeare ook niet hebben gewild!
Reactie toevoegen