Alle lichten staan op rood. En toch talmen onze overheden om aan de snel op ons afkomende klimaatcrisis echt iets te doen. De Vlaamse regering herhaalt haar mantra van ‘haalbaar en betaalbaar’, de Waalse lijkt alweer te denken aan het eventueel incasseren van een lucratieve cheque, bij de volgende staatshervorming. En de burger? Ach die kijkt weer verbaasd toe, maar past zijn of haar stemgedrag niet of nauwelijks aan. Dit terwijl er aan wake-up calls – zeker in de aanloop naar de cruciale COP-26 in Glasgow – geen gebrek is.
Regen is tijdelijk geleend oceaanwater. Als je teveel krijgt heb je watersnood; te weinig levert droogte op.
Vandaag is weer zo’n dag: Earth Overshoot Day op 29 juli. Dat is de dag waarop we met zijn allen alle biologische grondstoffen die de aarde dit jaar kan produceren, hebben opgebruikt. Wat ‘met zijn allen’ op mondiale schaal betekent, kun je op de World Population Clock zien. Dinsdagavond, rond zeven uur, was er een wereldbevolking van 7.882.242.432 mensen (dieren worden niet geteld). Het aantal geboortes bedraagt dit jaar al 79 735 885 en het aantal stergevallen 33.461.082. Die klok lijkt wel op hol geslagen. Het ding tikt razendsnel. De tijd waarin ik de genoemde standen heb getypt, zijn ze alweer achterhaald. Mijn oude antieke klok doet het gelukkig heel wat kalmer aan. Zeker als ik weer eens ben vergeten hem op te winden. Maar het idee dat de tijd dan even stil staat, is een illusie.
Op het WHO Coronavirus (COVID-19) Dashboard gaat het er heel wat rustiger, maar niet minder dramatisch, aan toe. Na anderhalf jaar zijn er 194.080.019 bevestigde gevallen, waarvan er 4.170.155 zijn overleden. Het goede nieuws is dat er 3.696.135.440 vaccinaties zijn verricht in, met name, de rijke landen. De solidariteit en een gezamenlijke aanpak is ver te zoeken. Cynisch bereken ik in hoeveel dagen we die doden door geboortes hebben ‘gecompenseerd’. Ik kom uit op 18 dagen.
Global Footprint Network
U vraagt zich wellicht af, wie de Earth Overshoot Day nu weer verzonnen heeft. We barsten immers al van de door de Verenigde Naties ingestelde internationale dagen, zoals wereld braille dag, wereld vrouwendag, wereld dagen voor het Arabisch, Chinees, Engels en Spaans, wereld oceaan dag, die vaak onjuist de wereld oceanen dag wordt genoemd, wereld steden dag, wereld toilet dag, wereld toerisme dag (wat ik een vergissing vind) wereld dag om voorbereid te zijn op infectieziekten, enz. De laatste heeft, in mijn ogen, gezien de coronacrisis, gefaald. Er is een website waarop u ze allemaal kunt lezen. Soms is de volgorde wat vreemd. Zo volgt de wereld World Toilet Day dat over sanitaire voorzieningen gaat, op 19 november, wellicht met een knipoog, op de World Phylosophy Day.
De Earth Overshoot Day verschilt sterk per land. In België was dat op 30 maart al het geval. Nederland volgde op 27 April. Eigenlijk heeft Nederland op dit moment de biocapaciteit van 6,2 Nederlanden nodig. Waar haal je dat? (Klik voor een vergroting)
Toch vond het in 2003 opgerichte Global Footprint Network, het, in mijn ogen zeer terecht, zinvol om aan al die dagen nog één toe te voegen. De Earth Overshoot Day is een sterk sensibiliserings-instrument. Als je het vergelijkt met je maandelijkse inkomsten en uitgaven dan spreekt het boekdelen. Je mag per maand een bepaald bedrag uitgeven. Maar elke maand lukt dat niet. De bank herinnert jou daar altijd fijntjes aan en berekent zonder pardon rente. Dat vinden we normaal en zijn we gewend van banken. Over een heel jaar genomen kan dat behoorlijk uit de hand lopen. De overheid doet net zoiets. De oplossing is dan bezuinigen of gewoon nog wat meer belasting heffen.
Het Global Footprint Network dat deels een Belgisch initiatief is, berekent nu jaarlijks hoe het staat met ons huishoudboekje ten opzichte van de bio-productiecapaciteit van de planeet. Ik zou bijna onze planeet schrijven, want het is die merkwaardige perceptie waardoor we maar blijven denken dat we met de planeet kunnen doen wat we willen. In die perceptie is de mens immers volledig losgekoppeld van de natuur, waarvan we juist, evolutionair gezien, een product en een onderdeel zijn. Die berekeningen vallen nog niet mee, maar zijn op hun website te lezen.
Duurzaamheidstransitie dringend nodig
Eén van de verontrustende conclusies is dat we op een veel te grote ecologische voet leven. We leven op de pof en zijn bijzonder hardleers. Consuminderen? Ho, maar. Zo heeft men berekend dat de wereld in 1970 nog min of meer duurzaam leefde. Dat betekent dat we jaarlijks opmaakten wat de natuur ons en vele andere organismen, geeft. Op zich is dat al niet verstandig. Maar in de afgelopen halve eeuw is de situatie alleen maar verslechterd. Steeds meer mensen willen, wat vooral de boosdoener is, allemaal genieten van de niet duurzame westerse levensstijl. Steeds meer mensen leven in een wegwerpconsumptiemaatschappij, met bergen afval als resultaat. Het houdt niet op.
(Klik voor een vergroting)
Het gevolg ervan is dat onze ecologische voetafdruk alleen maar toeneemt, terwijl er maar één planeet is. Het gevolg daarvan is dat de Earth Overshoot Day steeds eerder wordt bereikt. En dat gaat ten koste van CO2-vervuiling van de atmosfeer, verzuring van de oceaan, ontbossing, overbevissing, enz. Door de CO2-vervuiling warmt de aarde op en verandert het weer. Zelfs mevrouw ‘haalbaar en betaalbaar’ moet zo langzamerhand toegeven dat er iets aan de hand is. Ook zij begrijpt dat de overstromingen van de afgelopen weken niet normaal (of juist wel) zijn en dat dit veel geld kost. Waar blijft toch het idee dat voorkomen beter (en goedkoper) is dan genezen?
Planetaire grenzen en donuts
Het begrip ‘planetaire grenzen‘ werd in 2009 geïntroduceerd in het prestigieuze wetenschappelijk tijdschrift Nature. Er werden toen negen planetaire grenzen gedefinieerd, waarbinnen de menselijke activiteiten zich afspelen. Die grenzen mogen niet overschreden worden als we op een duurzame manier gebruik willen maken van de natuurlijke hulpbronnen van de aarde. Die krijgen we overigens cadeau. En dat is honderdduizenden jaren goed gegaan.
Als je teveel aan de knoppen van de planeet zit, gaat je wereld naar de knoppen.
Ook Homo sapiens – wij dus – heeft dat gedurende 97% van de tijd dat we op de aardbol rondlopen, harmonieus gedaan. Maar met de Britse industriële revolutie ging het mis. Die revolutie veroorzaakte een ongekende omwenteling in onze wereld. België was overigens het eerste land op het Europese continent dat de ‘zegeningen’ en maatschappelijke en technologische vooruitgang ervan binnenhaalde. In de 19de eeuw lette men niet op de keerzijde in de vorm van stinkende getto’s, erbarmelijke werkomstandigheden en een enorme vervuiling van de industriesteden en hun omgeving. Daar was priester Daens (1839-1907) voor nodig.
Ruim twee eeuwen vooruitgang heeft een zwarte, uiterst vervuilende en niet duurzame keerzijde. In de afgelopen 50-60 jaar zijn we in een versnelling geraakt. We hebben nu een aantal planetaire en sociale grenzen overschreden. Met de laatste door Kate Raworth in 2017 geïntroduceerde donutmodel. Dat model komt er ook op neer dat we, om de behoeften van elke mens te realiseren, binnen de draagkracht van de aarde moeten blijven. Niet op de pof leven dus.
Dit is het verhaal en de boodschap van de Earth Overshoot Day 2021.
JHS/28-07-2021 om 07.15 uur.
Reactie toevoegen