We zijn op de goede weg, of toch op een paar goede wegen. De Europese elektriciteit wordt groener, en de financiële wereld stelt stilaan haar koers bij uit klimaatoverwegingen.
Elektriciteit in de EU
Volgens een recent rapport hebben de elektriciteitscentrales van de EU in 2019 maar liefst 12% minder CO2 uitgestoten. Dat is heel goed nieuws en volgend jaar wordt het vast nog beter. Dat hebben we vooral te danken aan minder kolencentrales (steenkool en bruinkool), meer zon- en windproductie en ook een beetje aan het kleine minderverbruik in 2019 (2%) ; door het warme weer was de winter zuiniger (maar de zomer meer verkwistend).
Dat goede rapport werd deze maand gepubliceerd door twee ngo’s (de ’think tanks’ Sandbag en Agora-Energiewende). Hun analyse laat zien dat de elektriciteitsproductie in Europa snel van steenkool afvalt en dat hernieuwbare energie de wind (en de zon) in de zeilen heeft. In 2019 produceerde de EU meer elektriciteit uit hernieuwbare energie dan uit steenkool en bruinkool samen. Daar speelde de gestegen prijs van CO2 allicht in mee, met dank aan het EU-ETS-systeem van emissierechten. Sinds 2012 viel kolen bijna op de helft, van 893 TWh naar 469 TWh, terwijl zon en wind samen verdubbelde tot 569 TWh in 2019.
Het aandeel steen- en bruinkool in de EU-elektriciteit is daarmee nog slechts 15%, dat van zon en wind 18% (van de totale 3222 TWh). Alle hernieuwbare energie samen (wind, zon, biomassa en waterkracht) leveren nu 35%. De terugval van kolen gaat ook alsmaar sneller. In 2019 verloor steenkool maar liefst een derde van zijn aandeel en bruinkool een zesde. Die vermindering werd ongeveer gelijk ingevuld door gasgestookte centrales, resp. wind en zon.
En nu?
Natuurlijk zijn we nog niet thuis, bijlange niet. Ook gas is een fossiele brandstof waar we van af willen en het zit nog voor een vijfde (699 TWh) in de Europese elektriciteitsproductie. Het is ook niet zeker of de afbouw van kolen zich tegen dit tempo zal doorzetten, omdat slechts 20 van de 28 EU-landen zich reeds geëngageerd hebben om tegen 2030 helemaal geen kolen meer te stoken in hun centrales. En we moeten ook uitkijken dat we geen grijze stroom importeren van buiten de EU. Vorig jaar sijpelde op die manier netto ongeveer 2 TWh kolenstroom de EU binnen. Dat moet vooral niet meer worden.
De vergroening van onze elektriciteit hebben we hard nodig. Elektriciteit is slechts een (belangrijk) deel van ons energieverbruik, maar we rekenen ook op elektriciteit voor de verduurzaming van ons overige huishoudelijke en industriële energieverbruik (transport, verwarming, vrachtschepen, vliegverkeer…). Niet voor alles vinden we een zonneboiler of een fiets of een zeilboot of, misschien ooit, een waterstof genererend zonnepaneel. Meestal is het dus “over naar familie”, naar tante Elektra: de elektrische auto, waterstof voor lucht- en zeevaart, elektrische gras- en bosmaaiers… Hoe we ook ons best doen zuiniger om te gaan met elektriciteit, we zullen er toch meer van nodig hebben. Dan kan ze maar beter donkergroen zijn.
De financiële wereld in dit klimaat
Het IMF (Internationaal Monetair Fonds, een VN-organisatie die de financiële stabiliteit bewaakt op wereldniveau) let al langer op de klimaatverandering. Zijn vorige directeur, Christine Lagarde, noemde de klimaatverandering op de IMF-blog “de grootste existentiële uitdaging van onze generatie”. Ze pleitte voor meer ‘carbon pricing’ en waarschuwde voor de impliciete subsidiëring van fossiele brandstoffen, nog altijd voor een reuzebedrag van zowat 6,5% van het wereldwijde BNP. Rapporten en artikelen van het IMF wezen al langer op het financiële risico verbonden aan de klimaatverandering. Het IMF is onlangs toegetreden tot het Netwerk voor Vergroening van het Financiële Systeem (NGFS), een netwerk van centrale banken dat onderzoekt hoe de financiële sector groener en duurzamer kan worden en hoe klimaat-relateerde risico’s beter ingeschat kunnen worden.
Die boodschap wordt nu herhaald door Larry Fink, CEO van BlackRock, de grootste vermogensbeheerder ter wereld met een belegd vermogen van meer dan 7000 miljard dollar. In een open brief op de website van BlackRock schrijft hij dat er in de nabije toekomst, sneller dan de meesten denken, een significante herschikking van de kapitaalmarkt aan zit te komen. Hij vermeldt ook de klimaatbetogingen van september 2019 [wereldwijd 3 à 4 miljoen klimaatstakers, nvdr], waar de markt aanvankelijk traag op reageerde, maar nu begint het besef van het risico voor economische groei en welvaart aan te slaan. We staan op de drempel van een fundamentele gedaanteverwisseling van de financiële industrie, aldus de invloedrijke Larry Fink.
Zijn de financiële kringen in 2020 aan een kantelmoment toe? Het zou zomaar eens kunnen.
Illustratie: Met de sluiting van de kolencentrale van Ruien in maart 2013 verdween de elektriciteitscentrale met de hoogste CO2-uitstoot van België. (CC-BY-SA-4.0)
Reactie toevoegen