Spreker: Luc Vankrunkelsven

Format van de lessenreeks: lezing van 60 tot 80 minuten met gelegenheid tot het stellen van vragen; beantwoorden van de vragen na een korte pauze

Kader van de webinar: Lessenreeks Universiteit Derde Leeftijd Leuven (UDLL) . Klik hier voor info over en inschrijving voor deze lessenreeks.

Spreker Luc Vankrunkelsven is Ambassadeur van de ‘Grootouders voor het klimaat’ en auteur van diverse boeken over het thema, waaronder

• ‘De kikker die zich niet laat koken. Klimaat in beweging’ (Dabar-Luyten, 2018)
• ‘Voeten in Braziliaanse aarde. Zoektocht naar en met de oorspronkelijke volkeren (Dabar-Luyten, 2020)
• ‘Een wereld van verdoken slavernij. Impressies onderweg’ (Dabar-Luyten, 2020)

Bij wijze van smaakmaker deze situering

Het laatste half jaar verschenen al vele studies over de samenhang tussen natuurvernietiging en de exponentiële toename van levensbedreigende virussen.  Daar de territoria van wilde dieren steeds kleiner worden, komen ze dichter in contact met de mens en is er meer kans dat virussen van wilde dieren overspringen naar mensen. En wij zijn ideale gastheren, daar we zo ‘geglobaliseerd’ leven. Ideaal voor een virus om zich te verspreiden… Covid-19 heeft hoogstwaarschijnlijk zijn oorsprong op een Chinese markt waar wilde dieren verkocht worden. Maar ook de intensieve landbouw is in de recente geschiedenis een bron van virussen geweest.

Zelf ben ik geen viroloog. Ik ben wel medestichter van wervel.be, activist en schrijver. Sinds 2000 sta ik in dialoog met sociale bewegingen, familiale boeren, universiteiten en hogescholen in Brazilië. Velen zijn dankbaar dat er wereldwijd aandacht en zorg is voor het Amazonewoud. Maar het hart van Brazilië is de Cerrado, één van de oudste en meest diverse ecosystemen ter wereld (zie: wervel.be/en). Het is een savanne-achtig gebied van 2 miljoen km2 en situeert zich in 11 van de 27 deelstaten van het land. Terwijl het Amazonewoud, zoals we dat nu kennen, zich pas 10.000 jaar geleden begon te ontwikkelen (en 3000 jaar geleden ‘voltooid’ was), is de Cerrado meer dan 45 miljoen jaar oud. Het kent een unieke biodiversiteit (5 % van ‘s werelds biodiversiteit), dat de Amazone evenaart. Het is een belangrijk gebied voor koolstofopslag en watervoorziening. Door de miljoenen jaren insijpeling situeert zich onder de Cerrado een gigantische zee; drie ‘aquíferos’, waarvan ‘Aquífero Guarani’ de meest bekende is.

Het gebied wordt sinds 1974 razendsnel ontgonnen, vooral voor soja richting Europese en Chinese veevoedertroggen.  Verder ook suikerriet voor bio-ethanol (auto’s), veeteelt en eucalyptusaanplantingen.  Op dit moment is al 54 % van het gebied vernietigd en sinds president Bolsonaro gaat dit in versneld tempo verder.

Anno 2009 vroegen sociale bewegingen en universiteiten van deelstaat Goiás Wervel om de Cerrado in Europa kenbaar te maken. Zij zijn er terecht van overtuigd dat het gebied niet kan overleven, als er geen internationale solidariteit is. Het gaat niet alleen om ecologie, maar ook om sociale rechtvaardigheid. Paus Franciscus noemt dit in zijn encycliek ‘Laudato si’ integrale ecologie. In de Cerrado leven heel wat traditionele volkeren. Zij zijn de bewaarders van de Cerrado, maar worden bedreigd, verjaagd, vermoord voor uitbreiding van enorme landbouwbedrijven. Europese pensioenfondsen werken daar onrechtstreeks aan mee door te beleggen in illegaal verkregen gronden.

Sinds 2010 heeft Wervel de taak van luidspreker op zich genomen en klopt aan de deur van beleidsmakers, veevoederbedrijven, boerenbonden, etc. 

Sinds twee jaar probeert Wervel een internationaal netwerk op te zetten van academici in Europa, Brazilië, Canada, Verenigde Staten. Eén van de eerste resultaten is het doctoraat van Natália de Mello, die nu 4 december haar doctoraat over het belang van de Cerrado in de  KU Leuven verdedigt.