Waarover gaat de actie?

Locatie: EU Parlement, Schumannplein, Brussel

Het Europees Parlement stemt weldra over een hervorming van het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) die het Europese landbouwmodel voor de komende jaren (2023-2027) zal bepalen. Deze nieuwe versie biedt echter geen antwoord aan de grote uitdagingen op landbouw-, sociaal, milieu- en klimaatgebied. Ze blijft kiezen voor de industriële exportlandbouw, ook al is die verantwoordelijk voor 24% van de wereldwijde CO₂-uitstoot, voor grootschalige ontbossing en vergiftiging met pesticiden.

Met de 400 miljard van het GLB (+ 1/3 van de Europese begroting) zouden we echter een overgang van ons landbouwmodel naar een model op menselijke maat in gang kunnen zetten, dat werkgelegenheid schept, lonend is en goed voor onze gezondheid en het milieu. Met de miljarden van het GLB zouden we gezond kwaliteitsvoedsel voor iedereen toegankelijk kunnen maken.

Deze zoveelste hervorming gaat voorbij aan deze essentiële verschuiving en volgt op geen enkel vlak de verbintenissen die de Europese Unie is aangegaan met de Green Deal en in het bijzonder “Farm to Fork” en “Biodiversiteit”.

Vanaf het begin van de onderhandelingen hebben boeren- en landbouwvakbonden die voedselsoevereiniteit, agro-ecologie en gezinslandbouw promoten, milieuorganisaties, NGO’s uit Noord-Zuid en vele maatschappelijke organisaties gewezen op de  verkeerde oriëntaties van de huidige hervorming:

• Handhaving van het systeem van directe steun per hectare. Dit bevordert de concentratie van grond en de industrialisatie van landbouwbedrijven, in plaats van steun die gekoppeld is aan echte arbeid en steun geeft aan kleine en middelgrote landbouwbedrijven.
• De handhaving van de doelstellingen inzake het internationale concurrentievermogen van de Europese landbouw en de vrijhandelsovereenkomsten ten koste van de doelstellingen inzake voedselsoevereiniteit en veerkracht van het Europese landbouwmodel. De prijs die aan de landbouwer betaald zal onder de productie prijs blijven.
• Het gebrek aan ambitie voor milieumaatregelen in de landbouw in het licht van de klimaat- en milieuramp en het gebrek aan structurele maatregelen om landbouwers te ondersteunen bij de omschakeling naar betere praktijken.
• De risico’s door renationalisatie van het GLB via de nationale strategische plannen, die de concurrentie tussen de staten zal versterken en hen zal doen belanden in een race naar de bodem van prijs maar ook op sociaal en milieu vlak.
• Een gebrek aan samenhang rond de steun voor jongeren die toegang moeten krijgen tot land, een eerlijke prijs moeten krijgen en concreet moeten worden ondersteund bij hun installatie.

Ondanks maanden van moeizame onderhandelingen is er weinig vooruitgang geboekt.  Opnieuw waren het de lobby’s van de agro-industrie die druk opvoerden om het voedselsysteem in hun voordeel te houden. Een systeem dat ten goede komt aan een minderheid van grote landbouwactoren, dat de levenskwaliteit en de gezondheid van zowel landbouwers als consumenten aantast, en dat onze natuur schaadt. Het is een onhoudbaar model, dat door de Europese belastingbetaler wordt gefinancierd en de economieën van de zuidelijke landen ondermijnt.

De logica van het politieke overleg op het gebied van voedselsystemen moet worden omgedraaid. Alleen het grote landbouw syndicaat wordt gehoord. We moeten afstappen van de logica dat alleen zij legitiem zijn in het bepalen van het landbouwbeleid. Progressieve landbouw vakbonden moeten geraadpleegd worden, zij vertegenwoordigen – die kleine en middelgrote producenten vertegenwoordigen en landbouwers die al in een overgangsfase zitten en experimenteren met agro-ecologische modellen -… maar er wordt maar weinig geluisterd! Erger nog, de burgers worden al helemaal niet geraadpleegd. Toch financiert het GLB een sector als geen andere, die grote gevolgen zal hebben voor ons landbouwmodel, maar ook voor ons milieu, onze gezondheid, onze werkgelegenheid en de inhoud van ons bord. Organisaties die zich bezighouden met duurzame voeding, gezondheid, milieu en voedselhulp moeten ook een echte plaats krijgen in de ontwikkeling van het GLB. Met hun mening dient Europa rekening te houden.

De inzet is dus enorm! Het is van essentieel belang dat wij nu niet zwijgen tijdens dit laatste traject naar de toekomst van een nieuw GLB. We moeten onze stem laten horen aan onze politieke leiders – op Europees, nationaal en regionaal niveau – om duidelijk te maken dat dit huidige GLB niet het onze is en dat dit onze eisen zijn:

• Echte instrumenten om de markt te reguleren, met name de Europese gemeenschappelijke marktordening en de Wereldhandelsorganisatie, en doeltreffende economische steun voor kleine en middelgrote landbouwers om zo het GLB een kans te geven de doelstellingen van de Green Deal te verwezenlijken;
• Coherentie van alle beleidsniveaus die van invloed zijn op landbouw en voedsel, afgestemd op de doelstellingen van de Green Deal en de totstandbrenging van een echt “gemeenschappelijk” landbouw- en voedselbeleid op Europees niveau;
• Echte ambities bij de uitwerking van de nationale strategische plannen van het GLB: een eerlijke herverdeling van de subsidies, gebaseerd op de werkkrachten op de landbouwbedrijven, en een echte steun aan kleine en middelgrote landbouwers die bijdragen tot een echte overgang naar agro-ecologische maatregelen;
• Een veeleisend en transparant validatieproces van deze strategische plannen door de Commissie, die erop zal moeten toezien dat de plannen stroken met de doelstellingen van de Green Deal;
• Een einde aan de wurggreep van de agro-industriële lobbyisten die ons valse oplossingen willen opdringen, zoals nieuwe GGO’s en nieuwe technologieën, en strategieën zoals “Fork to Fork” en “Biodiversiteit” van hun inhoud willen ontdoen.

Deze keuzes gaan ons allen aan. Ze zijn niet alleen bepalend voor de boeren, kwaliteit van de landbouw en het al dan niet verdwijnen van vele landbouwbedrijven. Ze zijn ook bepalend voor onze gezondheid, de kwaliteit en de prijs van ons voedsel, alsmede voor het behoud van de plaatselijke biodiversiteit en het klimaat in het algemeen.

Op politiek niveau blijkt uit de stemming van het Parlement over de “Fork to Fork”-strategie dat de EU zichzelf ambitieuze doelen stelt. Op het veld veranderen vele boeren, boerinnen en landwerkers hun praktijken – vaak onder zeer moeilijke omstandigheden – om productie en duurzaamheid met elkaar te verzoenen en ervoor te zorgen dat de consument toegang heeft tot gezond, lekker en eerlijk voedsel. Het zijn deze landbouwers die moeten worden ondersteund door marktregulering en gerichte steun. Er is een overgang aan de gang, maar om die te versterken is een moedig overheidsbeleid nodig.