motbroek gempe 2 AA

Genoeg gezaagd! Plant een bos!

Komt er eindelijk schot in de zaak van de achteloze kaalkap overal in Vlaanderen? Jarenlang volgehouden protest van natuurbewegingen en burgers was – en is nog – nodig om overheden, bedrijven en grondeigenaars te doen beseffen dat het lucratieve sprookje van alsmaar meer betonnering, inclusief kap van ‘hinderlijke’ bomen op zijn retour is. Meer en meer bedrijven meten zich een klimaatvriendelijker imago aan. Vele lokale besturen ook. En Vlaanderen? Ook daar beseffen ze dat het tij keert en dat ministers moeten bijsturen. Waar burgers met kennis van zaken zich roeren, krijgen ze meer gehoor. Waar burgers spaarcenten willen stoppen in nieuw bos voor kinderen en kleinkinderen, kan dat nu ook!

Eerst de feiten – Het kappen gaat door, het protest groeit

Wij schreven al dat Vlaanderen nog steeds een hotspot is voor ontbossing:  6 ha per dag gaat voor de bijl. 12.500 ha, een kwart van de 50.000 ha zonevreemd bos, is oud maar niet beschermd bos en loopt het risico van kaalkap, o.m. op industrieterreinen. Goed om weten is dat 1 ha oud bos vlotjes 600 ton CO2 opneemt. Bij een jong bos (van 10 jaar) is dat maar 100 ton. Vanuit klimaatoogpunt bekeken is het daarom waanzin om duizenden jonge boompjes te planten terwijl vrachtwagens vol omgezaagde reuzen naar de haven of de zagerij rijden. Toch is dit nog dagelijkse kost. Een paar recente voorbeelden, inclusief cases waartegen nog bezwaarprocedures of een petitie lopen.

Tot en met 21 februari loopt een openbaar onderzoek over een verkavelingsaanvraag voor 72 woningen en appartementen in Kater@ in Mol-Sluis, vlakbij Galbergen, de groene long van Mol. Een eerdere aanvraag kreeg een njet van de provincie. Ook buurtbewoners zien het bouwproject niet zitten. Ze vrezen veel druk op kwetsbaar gebied, waar wandelaars net de rust opzoeken. Ze menen ook dat woonuitbreiding gewoon niet nodig is. In de buurt is al een project in aanbouw en in Mol zelf staan veel woningen leeg. Hun Facebookgroep ‘Laat ons wat groen, stop die verkaveling in Mol-Sluis!’ haalde al een 500 handtekeningen op, maar dat mogen er meer worden. De buurtbewoners dienen ook digitale bezwaarschriften in. Goed nieuws: de lokale brouwers van Beer4Nature staan achter de zaak en organiseren een beerfunding om in maart 0,5 hectare bos in Galbergen te kunnen aankopen. Ze willen daarvoor 20.000 flesjes bier slijten. Zin in een bierpakket? Bestel via hun website.   

In Terhagen, gemeente Rumst, zijn er plannen om ca. 55 ha natuurgebied te ontbossen bij de Kleiputten en daar vervolgens 4,5 miljoen m3 Oosterweel-grond te storten. Waarom daar? Er is een ‘saneringsverplichting voor het hele gebied’. Het klopt dat in de betrokken zone een voormalig asbeststort van 4,5 ha ligt dat een bedreiging vormt voor de volksgezondheid. Ook de actievoerders eisen de onmiddellijke sanering van dit asbeststort. Maar ca 200.000 m3 grond volstaan ruimschoots om het veilig af te dekken en de bebossing op de taluds te behouden. Middenin de Kleiputten ligt nog een oud huisvuilstort (5ha), dat al lang geen vervuilingsrisico meer vormt. Experten zien dan ook geen noodzaak voor een ontbossing en grondophoging daar. 90% van het gebied geldt trouwens als waardevol tot zeer waardevol. De actievoerders startten een petitie met een JA voor de onmiddellijke sanering van het asbeststort naast de Bosstraat in Boom (4,5ha groot) en een NEE tegen het project om de 55ha Kleiputten te ontbossen en vol te storten met Oosterweel-grond.

Bruzz laat wetenDe grootste vijgenboom van het gewest is niet meer. Hij werd hij samen met zestig andere bomen geveld aan het park van Thurn & Taxis.” “Hier is ie dan, de vijgenboom waar zoveel generaties kinderen onder zijn opgegroeid,” aldus een ontredderde buurtbewoonster in de collectieve tuin van Thurn & Taxis. De boom stond sinds 2013 op de Brusselse lijst van Merkwaardige Bomen als grootste vijgenboom in Brussel. Hij was ruim 6 m hoog en had een kruin van 13m. “Wij, de beheerders van de tuin, waren niet op de hoogte. Extensa, de eigenaar van de collectieve tuin, evenmin. Extensa heeft al een klacht ingediend.”

In Rijmenam is er grote woede over de onverwachte kap van het Kelderbos door Natuurpunt. De communicatie met de gemeente en de omwonenden liet er duidelijk veel te wensen over.

In Waterschei blijft het lot van de majestueuze platanen in de wijk de gemoederen beroeren. Bomenexpert Hermy adviseerde een geleidelijke vervanging i.p.v. een kaalkap. Dat zou worden vastgelegd in een beheerplan, maar dat blijft uit. Buurtbewoners organiseren nu Laat staan die plataan om de gefaseerde aanpak te steunen.

Natuur en Milieu Waasmunster is dan weer verontwaardigd omdat voor de Sigmawerken langs de Durme het bos rond het historische Beerkaaihuisje volledig is gerooid. Ze willen dat “het domein van 3 ha hersteld wordt als droog bos, een groene oase met een zo groot mogelijk maatschappelijk nut”. Een rustbos voor wandelaars en fietsers langs de dijk en een poel met educatief pad, bijvoorbeeld.

In Zevenhuizen, Lint ontstond verbijstering over een verkaveling midden in overstromingsgebied. Zelfs de nabijgelegen fietsostrade overstroomt in het natte seizoen. Op 2 februari, einddatum van het openbaar onderzoek, hadden ruim 1700 mensen online bezwaar ingediend. Het is nu aan de gemeenteraad om te beslissen. Info en foto’s over de zaak raadplegen, dat kan hier.

In Turnhout tekent het Wijkcomité Schorvoort 2020  bezwaar aan tegen woonuitbreiding in een groen, watergevoelig gebied in de vallei van de Aa dat nu nog onbebouwd maar wel begroeid is.

In Wijtschate steunt boomactivist Ivan De Clerck bewoners en de lokale natuurvereniging in hun beroep tegen de kapvergunning voor 29 lindebomen op het dorpsplein. Die bomen passen perfect in een heraanleg van het plein, zo menen de actievoerders. Het gaat om een uniek dorpsgezicht met bomen van 50 jaar of ouder. De provincie besliste anders. De klagers trekken nu naar de  Raad voor Vergunningsbetwistingen. “De bomen kunnen perfect blijven staan. Het argument dat ze ziek zijn, is een non-argument. De bomen zijn kerngezond en verkeren in goede conditie.”

In Blankenberge gaat het om het kappen van 121 knotwilgen en populieren, die plaats moeten ruimen voor een fietspad en rioleringen.  “Bij rioleringswerken wordt vaak beslist om bomen radicaal te kappen terwijl dat in 90 procent van de gevallen niet nodig is. De bomen in Blankenberge kunnen gerust blijven staan. Er zijn genoeg technieken voorhanden om ze bij werken te redden”, zegt De Clerck. “Maar het duurt 30 jaar voor een nieuwe boom dezelfde waarde heeft als het omgehakte exemplaar.”  

Bomen en bos toch steeds beter beschermd

Breed protest heeft wel degelijk effect. Het geeft ministers zelfs een draagvlak voor beleid. In het dossier van de Groene Delle nam Minister van Omgeving Demir haar verantwoordelijkheid. Ze heeft ook van 4.000 hectare extra bos een strijdpunt gemaakt. Het gaat om compenserende bebossing, waarvoor je twee jaar de tijd hebt om ze uit te voeren, al doorkruist corona die timing. De financiële compensaties brachten al bijna 50 miljoen euro op, maar daarmee is door de vorige minister maar 1.000 ha. i.p.v. de mogelijke 2.500 ha. aangelegd. Demir liet het mechanisme alvast hervormen om de bosaanplant te bespoedigen. Ook probeert ze overheden en organisaties meer natuur te laten aankopen, waarover hieronder meer. En er is het nieuwe Beleidsplan Ruimte, waarmee alvast 12.000 ha zonevreemd bos in woonreservegebied gevrijwaard kan worden.

Minister Peeters beloofde intussen een einde te maken aan de drastische kaalkap langs kanalen, auto- en spoorwegen, die veel verontwaardiging opleverde. “Het moet kleinschaliger én oordeelkundiger,” meent de minister. Ze gaf opdracht om de achterhaalde methodes van hakbeheer per direct te herbekijken en om gemeentebesturen via een charter beter te betrekken bij het hakhoutbeheer van de Vlaamse Waterweg, het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) en Natuur en Bos (ANB). Ook langs spoorwegen wordt het beleid strenger. Na een niet-vergunde kaalkap in Sint-Denijs-Westrem waarschuwde mobiliteitsminister Gilkinet infrastructuurbeheerder Infrabel dat hij zulke uitschuivers niet meer aanvaardt. “Overheidsbedrijven moeten ook op het vlak van duurzaamheid het goede voorbeeld geven.”

In het Vlaams Parlement is opnieuw een voorstel ingediend om waardevol zonevreemd bos beter te beschermen. Er wordt immers nog steeds meer bos gekapt dan erbij komt. Meer dan 4.600 ha waardevol bos verdween tussen 2000 en 2020 via een vergunning verleend door lokale besturen voor bouwprojecten. Het wetsvoorstel houdt in dat zonevreemde bossen in woon- en industriegebied niet meer ontbost mogen worden, tenzij de minister een ontheffing goedkeurt.  Waardevol zonevreemd bos zou helemaal niet meer mogen worden gekapt. Eigenaars krijgen een schadevergoeding in de plaats. Als zulke planschade dossier per dossier wordt afgehandeld en dus in de tijd gespreid, wordt het voorstel ook betaalbaar,’ zo menen de indieners.

Ook bij de industrie valt een voorzichtige kentering te bespeuren. Transportbedrijf Essers, bijvoorbeeld, kwam met BOS+ overeen om weliswaar nog 9 ha van het bos op de oude Hörmann-site in Genk-Noord te kappen, maar dat met 17 ha aanplant in de gemeente Oudsbergen te compenseren, 5 ha meer dan wettelijk verplicht. Ook wordt het eeuwenoude Ferrarisbos van 3,5 ha in Wilrijk niet verder ontgonnen en gaat Essers de biodiversiteit op zijn terreinen verbeteren, met minstens 15 % groenaanleg. BOS+ spreekt van een ‘historisch akkoord ‘.

Zelfs lokale besturen maken van bomen steeds vaker een beleidskeuze. De stad Aalst, bijvoorbeeld, plantte op twee jaar tijd zo’n 700 bomen bij in het straatbeeld “en deze groene golf stopt niet. Bomen zorgen voor een betere luchtkwaliteit en een aangename leefomgeving. Bij de heraanleg van straten en pleinen kiezen we steevast voor groenelementen, vooral een variëteit aan bomen. Die moeten droogte- en hitteresistent zijn en gedijen op een beperkte groeiruimte zowel boven- als ondergronds. Met ontharding en vergroening maken we onze stad weer aantrekkelijk voor jonge gezinnen.”

Bomen planten raakt dus heel erg in. Zelfs de premier zagen we onlangs jonge sprietjes planten in de sneeuw.

Plant een bos

Sinds de lancering van de campagne Plant je eigen bos in oktober 2020 staat de bosteller al op 120 ha nieuwe bosaanplant. Dat zijn 179 voetbalvelden. Hiervoor bundelde de Vlaamse overheid haar krachten met particulieren, organisaties en bedrijven die zich allemaal registreerden op de site van Plant je eigen bos. Belangrijk om weten: vanaf een perceel van 10m x 10m (d.i. 1 are) heb je ‘officieel’ al een eigen bos. Ook een stuk van je tuin kan je dus bebossen. Je kan er zelfs een bebossingssubsidie voor krijgen. Ter voorbereiding van het volgende plantseizoen (november ‘21 – maart ‘22) is er nu de online simulator van Natuur en Bos die je vertelt waarop je kan rekenen. Met een paar eenvoudige klikken op een interactieve kaart zie je op welke subsidies je recht hebt, afhankelijk van de grootte, ligging en het type bebossing op je perceel. De subsidie kan oplopen tot 25.000 euro per hectare als je alle bomen zelf plant en als er grondwaardeverlies is. Natuur en Bos geeft ook professioneel advies over alle stappen van het proces.   

Door je aan te melden op www.plantjeeigenbos.be kom je in contact met de partners uit de bosalliantie: Natuur en Bos, De Bosgroepen, Natuurpunt en BOS+. Zij begeleiden toekomstige boseigenaars doorheen alle stappen van hun project, van een geschikte grond en inheemse boomsoorten kiezen tot de nodige vergunningen en de nazorg voor het bos. 

Elke boseigenaar – particulier, vereniging of lokale overheid – kan trouwens kiezen welk bos hij op het oog heeft. Wordt het een speelbos voor (toekomstige) kleinkinderen, een geboorte- of gedenkbos met een mooie wandellus? Een bosreservaat waar ecologie primeert? Of een bos voor duurzame houtproductie? Wat het ook wordt, door mee te doen aan de Plant je eigen bos-campagne help je mee aan duurzaam bosbeheer in Vlaanderen.  

Maar wat als je geen eigen grond hebt maar toch een bos wil planten, samen met een natuurvereniging of de overheid? Of als je percelen landbouwgrond wil bebossen? Dat kan allemaal met Plant je eigen bos.

Al gehoord van het Torfs Foertbos? Het scoutsbos van St-Martinus Hasselt? Het Vandenboschbos? Laat je inspireren! 

Tot slot dit. Een bos planten is vanzelfsprekend een engagement voor de toekomst. Je doet het voor jezelf, voor je (klein)kinderen, voor je buren en vrienden. Maar ook voor alle dieren en planten, voor een grotere biodiversiteit, voor een groenere omgeving en zeker ook voor het klimaat. Bossen slaan CO₂ op en filteren fijn stof. Bossen houden onze steden koel en creëren extra schaduw. Bossen nodigen uit om te wandelen, fietsen, sporten en spelen. Eindelijk dringt het belang van bossen door!

Klimareporter meldt overigens dat onderzoekers uit Leipzig met ‘harde data’ konden aantonen dat mensen die straatbomen in de onmiddellijke omgeving van hun woning hebben, minder antidepressiva gebruiken.  ‘Bomen tegen depressies’! Een extra reden om met bomen aan de slag te gaan in je tuin. Maar ook lokale besturen krijgen het advies om meer bomen in het straatbeeld te brengen en dus te vergroenen!


Lees ook Er komt bos bij. Nu nog beschermen wat er is., DM, 12-10-2020, p.6

2 Antwoorden

Reactie toevoegen

Uw e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met * .