Ineos Project One is het gedurfde project in de Antwerpse haven – de Port of Antwerp – dat uit goedkoop gas massaal grondstoffen voor onder meer de wegwerpplastic-industrie zal produceren. Minstens 400 hooggeschoolde jobs gaat dat opleveren. De nieuwe ethaankraker wordt pakken energiezuiniger dan bestaande installaties en zal dus veel minder CO2 uitstoten. De clustering in de haven zorgt voor een beduidende vermindering van transport. De omgeving van de fabriek zal natuurvriendelijk ogen. Aldus Ineos. Ineos toont ook zijn sympathieke gezicht met een heuse wielerploeg en met dailymile op school, het project dat kinderen en leerkrachten op school elke dag een kwartiertje aan het lopen zet. Goed voor hun gezondheid!
Blijkbaar is het niet moeilijk om je als bedrijf door de grote poort te laten binnenhalen en je als weldoener te profileren. BP deed het eerder met sponsoring van de Royal Shakespeare Company en theatertickets voor scholen maar viel door de mand toen een topacteur het gezelschap verliet wegens de BP-sponsoring. Inmiddels trekken ook scholen zich terug omdat Sir Jim Ratcliffe, eigenaar van Ineos en rijkste man van het VK, het welzijn van de toekomstige generaties op het spel zet door zijn desastreuze fracking-activiteiten en plasticproductie. “Ineos’ promotion of “fresh air and a healthy lifestyle” is at odds with the reality of Ineos’s operations.”, weet The Guardian.
Intussen kregen we ook melding van de allereerste digitale goed-nieuws-voor de chemische industrie-Ineos-nieuwsbrief onder de vlag “het begin van beter in Antwerpen”.
Inderdaad pakt Ineos uit met ’s werelds energiezuinigste ethaankraker en PDH-installatie, die via PropaanDeHydrogenatie propaangas omzet in propyleen, de belangrijkste grondstof voor plasticproductie. Probleem: het blijven allebei hoe dan ook zwaar gesubsidieerde energieslurpers. Het recente BBL-rapport over de energie-intensieve industrie toont aan dat ExxonMobil, Total, BASF, Borealis, Ineos en ArcelorMittal jaarlijks miljardensubsidies opstrijken zonder hun C02-uitstoot te doen dalen. Ineos Project One zal de jaarlijkse CO2-uitstoot van de Antwerpse haven zelfs met maar liefst 0,8 tot 1,5 miljoen ton oftewel 8,3% doen stijgen! En dan zijn alleen de basisgrondstoffen voor de plasticproductie (propyleen uit propaan en ethyleen uit ethaan) geproduceerd! Daartegenover staat dat ten laatste in 2050 de uitstoot van broeikasgassen in Europa netto herleid moet zijn tot nul en het grondstoffengebruik circulair moet zijn. De installaties van Ineos, die miljoenen tonnen extra broeikasgassen zullen uitstoten de komende decennia, passen dus totaal niet in het perspectief van een koolstofneutrale en circulaire economie.
“Ineos Project One maakt helemaal geen plastics”, verkondigt de woordvoerster van Ineos. Dat klopt. Maar het is uiteraard de bedoeling dat de cluster in Port of Antwerp dat wel zal doen. Tot 40% van het ethyleen geproduceerd in de ethaankraker en het propyleen uit de PDH-installatie zou dienen voor de productie van wegwerpplastics! Met de plasticsoep in onze oceanen is dat compleet onverantwoord. En achterhaald. En dan zwijgen we nog over de tonnen bij de productie ‘ontsnapte’ plastic keutels of nurdles in de haven, Scheldedelta en langs de kust. Lees hier meer over de nurdles of plastic keutels en het charter waarmee de sector ondanks schone beloften tonnen keutels blijft uitstoten.
Ook de wegwerpplastics zelf hebben hun beste tijd gehad. De EU vaardigde al in 2018 een verbod uit op kunststoffen voor eenmalig gebruik. Ook verscheidene Afrikaanse landen weren wegwerpplastics met een totaalverbod: Senegal (2015), Kenia (2017), Tanzania (2019). Controleurs inspecteren er markten en winkels. Onze Kamercommissie Klimaat, Energie en Leefmilieu zette op 9 juli 2020 het licht op groen voor een verbod op wegwerpplastics en plastic zakjes voor eenmalig gebruik. In Wallonië en Brussel mogen er al langer geen plastic zakjes meer gebruikt worden.
Toch voorspelde een rapport van het Internationaal Energie Agentschap IEA in 2018 nog dat de productie van ethaan tegen 2030 met 70% zou toenemen. “Een ethaan tsunami komt op Europa af”, was de boodschap. Ethaan is het aardgas dat geproduceerd wordt uit schaliegas en dat als nieuwe en spotgoedkope grondstof voor plasticproductie het duurdere nafta zou wegconcurreren. Ineos profileert zich ermee als ‘game changer’. Maar de kwalijke reputatie van schaliegasontginning oftewel fracking leidde al tot verbod in het VK.
Econoom Geert Noels, toch een invloedrijke en genuanceerde stem, was in Noelsspeak (14/02/2020) snoeihard voor de kwalijke gevolgen van schalieolie en -gasproductie. “De komst van schalieolie en -gas heeft de prijzen van plastic sterk doen dalen. Maar de toegenomen productie eindigt dus ook met meer afval. Het voorbije weekend werd onze Belgische kust ontsierd door miljoenen plastic bolletjes. Die zogenaamde nurdles zijn helaas moeilijk te verwijderen. Als ze niet op stranden eindigen, dan wel in de buik van vissen, dolfijnen, of walvissen. Die worden tegenwoordig soms met tientallen kilo’s plastic in de maag teruggevonden. De ‘plastic soup’ is niet alleen een probleem in verafgelegen oceanen of in de Middellandse Zee. Ze begint al ergens aan de Schelde. Net als je denkt dat de mens het heeft begrepen en zijn impact op het milieu en het klimaat wil inperken, duikt een overtreffende trap van menselijke vervuiling op. De internationale gemeenschap zou de schalieproductie moeten verbieden, zoals ze in 1987 in het Monrealakkoord cfk’s verbood.” In De Tijd, De wereld moet af van schalie, en snel klinkt dezelfde boodschap.
Intussen is in de VS na een reeks desastreuze faillisementen bij kleinere frackingbedrijven nu ook één van de grootste, nl. Chesapeake drilling Co, ter ziele gegaan. Met dank aan het Coronavirus en de vete tussen Rusland en Saoedi-Arabië is de olieprijs zodanig gedaald dat fracking totaal niet meer rendabel is. En dat brengt Ineos in slechte papieren. Hun businessmodel gaat immers uit van spotgoedkoop schaliegas. Ook banken gaan momenteel ten onder aan deze “schalie-crash”, zo meldt Fairfin.
Lees ook dit vrt-bericht van 30 augustus 2019 n.a.v. een BNP-Paribas-rapport over de ‘slechte papieren’ waarin de schalieolie-industrie zich toen al bevond. Enkele markante passages:
De technologische ontwikkeling van de hernieuwbare energie en het elektrisch transport gaat zo snel dat de olie- en gasindustrie klappen dreigt te krijgen. Dat staat in het rapport “Wells, Wires and Wheels” van BNP Paribas Asset Management dat van 29 augustus 2019. Het rapport waarschuwt ook voor de negatieve cash-flow in de schalie-industrie in de Verenigde Staten. “Investeren in windmolens en zonnepanelen is rendabeler dan nu nog investeren in de olie-industrie.” Mark Lewis, auteur van de studie: “Als de olie-industrie in de toekomst concurrentieel wil blijven met groene stroom uit zonnepanelen en windmolens, zal de olieprijs moeten zakken tot 10 à 20 dollar per vat. De huidige prijs ligt al jaren rond de 60 dollar per vat.”
Mark Lewis is zonder meer pessimistisch over de toekomst van de schalie-industrie. De afgelopen 10 jaar hebben de meeste maatschappijen zware verliezen geleden: “Het probleem is dat de sector in zijn geheel – ondanks het feit dat de productie massaal opgedreven werd – nog altijd cashflow negatief is”, zegt Lewis. ‘Cashflow negatief’ is economentaal om aan te geven dat er meer geld uit het bedrijf stroomt dan dat er binnenkomt. Niet rendabel dus.
Waarnemers schatten de verliezen op meer dan 300 miljard dollar in 10 jaar tijd. En dat ondanks de vrij gunstige omstandigheden na de financiële crisis (lage rente enz.). Het lijkt een vicieuze cirkel. Wanneer de frackers genoeg produceren, daalt de prijs op de internationale markt en maken ze geen winst. Maar als de olieprijs stijgt, zal hernieuwbare energie nog sneller de markt veroveren.
Er is niet alleen de economie. Verschillende onafhankelijke geologen wijzen ook op de grenzen van het schalieverhaal. Mensen als David Hughes, Art Berman en Jeremy Leggett wijzen regelmatig op de limieten van het fracken. Bij ons is dat Manuel Sintubin, professor geologie van het Departement Aard-en Omgevingswetenschappen aan de KU Leuven. “Om gas of olie uit gesteente te halen moet je niet alleen diep boren. Je hebt ook veel boorgaten nodig omdat de lengte van het horizontaal boren beperkt is. Per boorgat heb je ook enorme hoeveelheden water nodig: van een paar duizend tot 30.000 kubieke meter. Dat water moet aangevoerd worden, net als het zand om de breuken in de schalie open te houden.”
Milieuorganisaties waarschuwen al lang voor de enorme risico’s van het fracken zoals aardbevingen, verontreiniging van de lucht en het grondwater. “Bij het injecteren van het afvalwater kunnen aardbevingen ontstaan en we hebben er al met een kracht gehad van meer dan 5 in Texas en Oklahoma.”
Elders in de EU wordt dan weer volop gezocht naar mogelijkheden voor circulaire productie van plastics, onder meer door plastic afval als grondstof te gebruiken in plaats van aardolie. Om dat aan te moedigen, gaan er stemmen op om simpelweg de import van ethaan te verbieden. Het zou de meest efficiënte maatregel tegen de plastic afvalberg zijn en de ontwikkeling van recyclage versnellen.
In de haven van Amsterdam staat intussen al een nieuwe fabriek in de steigers die niet-recycleerbare plasticstromen hoogwaardig gaat omzetten in brandstof, voornamelijk voor schepen, in plaats van ze te verbranden. Dat vermindert de CO2-uitstoot met 57.000 ton. Precies dit soort projecten zouden onze havens moeten verwelkomen in plaats van bedenkelijke en achterhaalde projecten als Ineos Project One. Helaas spannen politici zich daar veel te weinig voor in.
Wat de gezondheidsrisico’s voor mens en dier betreft van plastics en met name weekmakers in plastics, heeft het Europees Hooggerechtshof de plasticlobby voor de derde keer in het ongelijk gesteld. Europa kwalificeert met name BPA als een zeer zorgwekkende stof voor de dierenwereld wegens zijn hormoonverstorende effecten (op mens en dier). Met deze uitspraak heeft Plasticlobby haar derde rechtszaak op rij voor het Europese Hof verloren. Meer over de gezondheidsverstorende effecten van plastics op de website van Plasticsoup Foundation.
BP lijkt intussen het roer te willen omgooien. Het verkocht zijn petrochemische activiteiten in Geel voor 5 miljard euro aan Ineos en gaat met zijn nieuwe CEO de uitdaging van de transitie naar fossielvrije productie aan. Ineos, daarentegen, vroeg begin mei nog £500 miljoen overheidssteun aan de Britse overheid, terwijl het toch 5 miljard dollar vond om de oude fabrieken van BP te kopen. En dat is het bedrijf waarvoor we rode loper uitrollen in Port of Antwerp!
Dit weekend kwam een van de transportschepen van Ineos voor Project One aan in de haven van Antwerpen. Het werd verwelkomd door actievoerders. Meer weten? Lees het artikel in de Gazet van Antwerpen.
De Grootouders voor het Klimaat delen de analyse van Schaliegasvrij en Ineos-will-fall. Die stelt dat
- Project ONE van Ineos ons zal opzadelen met een bijkomende CO2-uitstoot van 0,8 tot 1,5 miljoen ton per jaar. Die zal de uitstoot van de Antwerpse Haven met 8,3% doen stijgen, het equivalent van de jaarlijkse uitstoot van 150.000 Belgen en van meer dan alle afvalverbranding in heel Vlaanderen samen. Deze installaties zijn een kaakslag voor iedereen die begaan is met het klimaat.
- Tot 40% van het plastic geproduceerd in de ethaankraker zal dienen voor de productie van wegwerpplastics. Het is zeer vreemd dat, niettegenstaande het recente verbod opgelegd door de EU voor de productie van dergelijke plastics, de Stad Antwerpen en het Vlaams Gewest volop inzetten op het binnenhalen van fabrieken die net dit soort plastics genereren.
- Door nalatigheid van de industrie miljarden ‘plastickeutels’ in onze rivieren en oceanen terechtkomen (tot 230.000 ton per jaar!). Zeedieren en -vogels verwarren ze met voedsel en het plastic stapelt zich op in hun spijsverteringssysteem waardoor ze sterven van de honger met een volle maag!
- Ineos schaliegas als brand- en grondstof zal gebruiken. De winning ervan gebeurt door middel van ‘fracking’: een mix van water, zand en chemicaliën wordt onder zeer hoge druk in diep schaliegesteente gepompt. De techniek veroorzaakt ernstige water- en luchtverontreiniging en frequente aardschokken. De chemicaliën hebben een zeer schadelijke impact op de ondergrond en het grondwater en hebben in veel gevallen desastreuze gevolgen voor de levensomgeving van mensen, fauna en flora.
- Methaanlekken en methaanuitstoot bij de winning, het transport en de verbranding van dit schande-gas niet zijn opgenomen in de ETS-regeling (systeem en verhandeling van CO2-uitstootrechten). Methaangas is tot 86 maal schadelijker voor de klimaatopwarming dan CO2! De winning gebeurt buiten het werkingsgebied van ETS en emissies van internationale scheepvaart tellen niet mee. De CO2-uitstoot veroorzaakt door het affakkelen van gassen, telt evenmin mee in de ETS-handel. Per eenheid nuttige energie draagt schaliegas 2,5 x sterker bij aan de mondiale opwarming dan steenkool.
- De investeringen van Ineos kaderen in een overlevingsstrategie en pogingen om hun wankel business model te redden: door miljoenen tonnen plastic tegen spotprijzen op de markt brengen (enkel mogelijk gemaakt door het gebruik van zeer goedkoop schaliegas uit de VS) vertragen ze de omschakeling naar een circulaire economie, aangezien recycleren uiteindelijk nog steeds duurder uitkomt. De petrochemie, plasticindustrie en de beleidsmensen die dit mogelijk maken, vertonen hiermee een extreem onverantwoord gedrag ten opzichte van onze planeet en al haar bewoners en gaan lijnrecht in tegen de klimaatinspanningen van miljoenen mensen.
- Het project wordt overgesubsidieerd. Overheidsorganen als Participatiemaatschappij Vlaanderen en Flanders Investment & Trade spelen een ronduit dubieuze rol in deze petrochemische dossiers. Zo hebben zij zich voor minstens 250 miljoen euro tot een half miljard euro garant gesteld voor Ineos’ Project One.
- Het project genereert amper 400 onzekere jobs van hoog-technologisch niveau, terwijl de levenskwaliteit van de modale, hardwerkende burger steeds verder afneemt, door onder andere de stijgende energiefactuur. Investeringen van gelijkaardige grootte in groene energie, circulaire economie of zorg- en dienstensectoren dragen veel meer bij aan jobcreatie dan petrochemische installaties.
September 2020 is een belangrijke maand in de juridische procesgang tegen Ineos Project One.
Het betreft hier onder meer de salamitechniek die Ineos toepast bij de vergunningsaanvragen en het scopingsadvies project 1 en project 2. Voor Bond Beter Leefmilieu, Natuurpunt en WWF is deze salamitechniek – waarbij een milieuvergunningsaanvraag voor één project opgeknipt wordt in verschillende onderdelen om zo een beoordeling van de totale impact van het project te omzeilen – niet aanvaardbaar. Zowel de Raad van State als het Hof van Justitie hebben daar in eerdere rechtspraak al meerdere malen op gewezen. Via deze salamitactiek werd eerst de boskapvergunning aangevraagd zonder melding te maken van het totaalproject waarover het in feite ging. Meer weten? Klik op de links hierboven naar eerdere artikels over Ineos en naar de uitleg op Apache. Bekijk ook deze pagina van Client Earth, die de juridische bezwaren tegen de salami-vergunningenstrategie oplijst en toelicht.
Hoe een nieuw industrieel klimaatbeleid er kan uitzien, leest u in Nieuwe paradigma’s in het industrieel klimaatbeleid van Tomas Wyns, onderzoeker bij de VUB. Ten zeerste aanbevolen!
Een kortzichtige analys en veel zaken worden hier uit de context getrokken. Het eeuwige probleem van sociale media en mensen met veel te veel tijd.
Filip B., bovenstaande analyse is (zoals nagenoeg elke analyse) weliswaar gekleurd, maar is tegelijk een van de meest inhoudelijk onderbouwde analyses die ik tegenkwam.
Geef uw argumenten als u vindt dat zaken uit de context getrokken worden, daar kunnen we allemaal nog iets mee bijleren.
Ik ben het intussen eens met Filip B. dat bovenstaande analyse niet met alle aspecten rekening houdt. De analyse op https://www.fairfin.be/dossiers/hoe-onze-overheid-en-banken-de-bodemloze-put-van-ineos-proberen-vullen biedt een nuttige aanvulling.