Deze woorden van wijlen Luc Vankrunkelsven, GvhK-ambassadeur en medeoprichter van Wervel, werden een leidraad voor onze GvhK-landbouwgroep. Dat ze het hartsgrondig meenden, is een understatement. Onze landbouwgroep is inmiddels hyperactief. Ze werkten aan een solide agro-ecologische visie, aan samenwerking met Voedsel Anders, ze zetten landbouwtafels in gang. Ze maken, kortom, écht een verschil. Voor wie hen nog niet zo goed kent, hieronder hun wiewezijn, zoals ze het zelf formuleerden voor Voedsel Anders. Zin om aan te sluiten??? Ook dat kan!
Korte historiek
Wijlen pater Luc Vankrunkelsven lag inderdaad aan de basis van de werkgroep, die in het najaar van 2023 startte als “werkgroep natuur en biodiversiteit” van GvhK Vlaams-Brabant. Onder zijn impuls organiseerde die werkgroep op 30 april 2023 een boerendebat in de abdij van Averbode. Hier ontstond de vonk voor een werkgroep landbouw. Enkele aanwezige grootouders voelden zich sterk aangesproken en wilden zich – net als hun geestelijke mentor, Luc Vankrunkelsven – inzetten voor een rechtvaardige en klimaat-verantwoorde landbouw.
Klimaat, biodiversiteit en landbouw kunnen niet los van elkaar worden gezien. Landbouw beïnvloedt de biodiversiteit en het klimaat, maar ook omgekeerd spelen biodiversiteit en het klimaat een cruciale rol om een robuuste landbouw te garanderen.
Aanvankelijk situeerde deze werkgroep zich in Vlaams-Brabant, maar snel sprongen er ook klimaatgrootouders uit andere provincies mee op de kar. Het initiatief kreeg steun van het bestuur van de klimaatgrootouders. Logisch, want het paste volledig in hun missie: zich inzetten voor een leefbare en duurzame samenleving en dit binnen de grenzen van onze planeet. (Wie we zijn.)
De gemeenschappelijke interesse voor landbouw en biodiversiteit, veel enthousiasme, een uitgesproken wil om gehoord te worden en een sterk gevoel van hoogdringendheid (sense of urgency): dat is de lijm die de groep bij elkaar houdt.
Doordat iedere deelnemer vanuit zijn eigen (meestal landbouw) achtergrond naar de landbouw kijkt, waren de bijeenkomsten steeds inspirerend en verhelderend. Vaak waren er verschillende benaderingen en ideeën, maar de groep ging er steeds eensgezind van uit dat landbouw zich (dringend) opnieuw moet uitvinden en dat de sterke polarisatie in het landbouwdebat contraproductief werkt en zo snel mogelijk moet stoppen.
Visie
In het voorjaar 2024 werkte de werkgroep een gemeenschappelijke landbouwvisie uit, De landbouw die we nodig hebben. Deze visie richtte zich wegens de verkiezingen in 2024 en in het zog van de boerenmanifestaties, vooral naar Europese, Vlaamse en lokale politici. Ze formuleert concrete maatregelen om klimaat, milieu, biodiversiteit en het welzijn van landbouwers op te nemen als ijkpunten voor het beleid. De boeken van Meino Smit (Naar een duurzame landbouw in 2040) en van Jan Douwe van der Ploeg (Gesloten vanwege stikstof) waren hierbij belangrijke inspiratiebronnen.
Een boer moet groeien door de externe input op zijn bedrijf af te bouwen en te kiezen voor het sluiten van de kringloop” < Meino Smit, akkerbouwer en onderzoeker van de landbouwfaculteit in Wageningen
De visie gaf hen de opportuniteit om elkaar beter te leren kennen, standpunten te delen en compromissen te zoeken. Ook met andere organisaties werd in gesprek gegaan, wat op zijn beurt bijkomende kennis en inzichten gaf.
Voedsel Anders
De werkgroep besliste vrij snel om lid te worden van Voedsel Anders. Dit netwerk leidt tot contacten met verschillende organisaties die met agro-ecologie aan de slag zijn. Het bood ook tal van mogelijkheden voor samenwerking. Omgekeerd wil de werkgroep een meerwaarde betekenen voor Voedsel Anders door deelname aan verschillende acties en projecten.
Grootouderdenken als drijfkracht voor engagement
Om uit te stippelen welke weg de werkgroep het best verder bewandelde om impact te hebben, kwam er in het najaar 2024 een eerste landbouwtafel waarvoor zowel (klimaat)grootouders als sympathisanten waren uitgenodigd.
Prof. Karel Arnaut (sociale en culturele antropologie – K.U.L.) gaf als inleiding een boeiende uiteenzetting over “grootouderdenken”. Dat geeft grootouders immers een unieke positie in de samenleving. Zijn ideeën maakten heel wat los en zette de groep aan om verder uit te zoeken wat dit voor hun engagement kon betekenen: Hoe kon de werkgroep vanuit “grootouderdenken” zijn positie innemen in het maatschappelijk debat?
Ze gingen daarom op zoek naar de typische vaardigheden of attitudes die grootouders met elkaar delen en waarmee ze een verschil kunnen maken in de samenleving. Deze zoektocht leverde 5 kernwaarden op die grootouders kenmerken en die ze nastreven: zorg vanuit bezorgdheid, wijsheid door ervaring, onafhankelijk en ongebonden, langetermijndenken (tweestapsdenken) en intergenerationele verbondenheid.
Uit deze oefening kwam het inzicht dat de werkgroep het beste tot zijn recht komt wanneer hij kiest voor bewustmaking (vanuit de sense of urgency, bezorgdheid en langetermijndenken), verbinding als bruggenbouwer (als tegengif voor polarisatie, vanuit hun ervaring en onafhankelijkheid) en ondersteuning van agro-ecologische initiatieven genomen door jongere generaties (vanuit hun intergenerationele verbondenheid).
Werking in projectgroepen
Omdat het ledenaantal toenam, werd recent gekozen om met projectgroepen te werken: leden die samen aan de slag gaan rond een specifiek thema. Deze kleinere projectgroepen engageren zich en nemen verantwoordelijkheid om tot resultaten te komen. De verslagen van de vergaderingen worden naar alle leden gemaild zodat iedereen een vinger aan de pols kan houden. Er zijn momenteel 3 projectgroepen actief.
1. Projectgroep voor verbinding van landbouw en natuur
De doelstelling van deze groep is om verbinding te creëren tussen stakeholders die met landbouw en natuur begaan zijn. De groep koos voor dialoog met wederzijds respect, waarbij er in de eerste plaats wordt geluisterd. Dan pas kan men samen op zoek gaan naar oplossingen waarbij samenwerking en co-creatie centraal staan. Dit wil niet zeggen dat idealen worden verloochend. Ze blijven overeind, maar over de weg om daar te geraken wordt samen nagedacht om zo een zo breed mogelijk draagvlak te creëren.
“Duurzame, gedragen verandering komt er vanuit zelf verworven overtuiging, niet door gezegd te worden hoe het moet.” < Geert Sturtewagen, klimaatgrootouder
2. Projectgroep: Landbouwtafel 2025, naar een paradigmashift
Deze projectgroep heeft de ambitie om in het najaar 2025 net als in 2024 een landbouwtafel (in combinatie met veldwerk op de boerderij) te organiseren. De bedoeling is om met de aanwezigen op die dag na te denken over een paradigmashift van het bestaande beeld van de boer. Momenteel beschouwt men boeren louter en alleen als producenten van (goedkope) voeding. De groep ijvert voor een verandering waarbij de focus gaat naar de zorg voor een gezonde bodem, de zorg voor een biodivers landschap en op de bijdrage van de boer aan een gezonde samenleving. Van zodra er een datum en een definitief programma is bepaald, wordt dit via verschillende kanalen (waaronder Voedsel Anders) gecommuniceerd. Zeker de moeite om op te volgen!
Boeren worden zorgkundigen, landbeheerders en gezondheidswerkers. Ze krijgen in deze nieuwe functie zonder twijfel opnieuw waardering waardoor hun zelfrespect zal toenemen.” < Filip Monbaliu, klimaatgrootouder
3. Projectgroep Voedsel Anders
Deze projectgroep vervult een ondersteunende rol naar Voedsel Anders.
Leden met expertise werkten actief mee aan het opstellen van het meerjarenplan, zijn betrokken bij het overlegplatform of gebruiken hun kennis in de zadenwerkgroep.
Anderen engageren zich om mee films te screenen en te bespreken voor het Food Film festival.
Ook werkt deze projectgroep aan een inspirerend en positief verhaal over agro-ecologie, vanuit het perspectief dat agro-ecologie haalbaar en natuur-inclusief is en een mooie toekomst heeft.
Jammer genoeg spreekt de term “agro-ecologie” onvoldoende tot de verbeelding. Biodiversiteit, natuurlijke kringloopprocessen en een “eerlijke” landbouw voor boer en consument vormen het narratief dat zowel in beeld als in woord uitgedragen zal worden. De groep kiest voor dit wervend verhaal voor haar communicatie. Dat kan op zijn beurt de aanzet worden voor een breed gedragen verhaal over de “landbouw die we wensen”.
We zijn een deel van een groter geheel, van een alles omvattend ecosysteem. Dit ecosysteem stuurt het leven op aarde. Het is natuurlijk, zelfredzaam en steunt op circulaire, biodiverse kringlopen” < Louis De Bruyn, klimaatgrootouder
Heb je interesse?
De GvhK werkgroep landbouw kiest resoluut voor bewustmaking, verbinding en ondersteuning van initiatieven die onze landbouw en de manier waarop we ons voeden een toekomst geven binnen de grenzen van onze planeet en met respect voor de boeren
Samenwerking staat centraal. Grootouders of andere geïnteresseerden zijn welkom om met hen mee te denken, te werken of hen te volgen.
Voel je hierdoor aangesproken, stuur dan een mail naar landbouw@grootoudersvoorhetklimaat.be.
Je bent van harte welkom of wordt op de hoogte gehouden!
Reactie toevoegen