Van praatclub naar actiegroep
Op 1 december 2023 werden de European Grandparents for Climate oftewel EGC formeel opgericht in Brussel. De aanloop ernaartoe was spannend en vol verrassingen. Hier en daar was er weerstand om de in 2020 opgerichte ‘praatclub’ om te vormen tot een actieve nieuwe organisatie. Een groepje koplopers is er echter in geslaagd om dit tot een goed einde te brengen door een Mission Statement te schrijven en een in Oostenrijk gevestigde Verein of Associatie op te richten. Door deze wettelijke status krijgt de EGC een aantal nieuwe mogelijkheden, zoals het aanvragen van subsidies voor gezamenlijke acties. Hieronder een overzicht van de ontwikkelingen, de strubbelingen en het klinkende resultaat.
Founding Fathers
Samen met de Nederlandse Grootouders voor het Klimaat kunnen wij de oprichters van de Europese Grootouders worden genoemd. Een datum is hierop moeilijk te plakken. Voortrekkers waren de Nederlander Ernst John Kaars Sijpesteijn en ‘onze’ Vlaming Koen Platevoet.
De eerste virtuele vergadering vond op 22 april 2022 plaats. Na enkele vergaderingen vonden onze vertegenwoordigers het niet genoeg opschieten voor de tijd die ze erin investeerden. Ze vroegen in de GvK-communicatiegroep of iemand het van hen kon overnemen, waarna ik de GvK in de EGC ging vertegenwoordigen. Later sloot ook Marc Cabus weer aan bij de vergaderingen. Mijn eerste indruk op 7 september 2022 was niet erg positief. De organisatie bevond zich nog duidelijk in een allereerste ontwikkelingsfase. Het was een praatclub.
Vergadering in Brussel
Achteraf gezien is het besluit om elkaar eens persoonlijk te ontmoeten een kantelpunt geworden. Dat besluit dateert van een jaar geleden. Uiteindelijk kregen de Belgische Grootouderorganisaties het verzoek die ontmoeting in Brussel te organiseren. De voorzitter van de Grand-parents pour le Climat (GPC), Thérèse Snoy, stelde voor een bezoek te brengen aan het Europees Parlement, andere internationale in Brussel gevestigde NGO’s en zo mogelijk ook aan Ursula von der Leyen. Iets vergelijkbaars had Thèrése vijf jaar eerder met succes georganiseerd voor een aantal Franstalige delegaties. Die hadden hier nog goede herinneringen aan. Maar Ursula von der Leyen had geen tijd voor de EGC.
Vanaf april zijn we binnen een National Organising Committee (NOC) met de voorbereidingen begonnen. Hoewel het aantal leden aan Franstalige kant soms varieerde, is het werk in feite verzet door twee GPC’ers – voorzitster Thérèse Snoy en vooral ook de in Brussel wonende Brit Graham Keen – en voor GvK door ondergetekende. Er kwam een concept Brussels Meeting Programme dat steeds werd geactualiseerd en in de bijeenkomsten van de EGC werd besproken en goedgekeurd. Deze transparantie was nodig omdat van de deelnemers een beduidende financiële bijdrage werd verwacht en omdat er tegelijkertijd een transitieproces moest worden ingezet van praatclub naar actiegroep. Zoals gebruikelijk is het hierbij vooral van belang de middenmoot te overtuigen en te activeren.
Een aantrekkelijk programma kwam tot stand met twee vergaderdagen in Brussel en één dag kennisuitwisseling in Antwerpen. Die dag werd georganiseerd door GvK en gefinancierd door de Stadscampus van de Universiteit Antwerpen. Vandaar de naam Antwerp Day. Hiervoor is een speciale werkgroep opgericht, die zeer efficiënt werk heeft gedaan. Ik ben Bernard, Hugo, Guy, Marleen, Wim, Marc en vele anderen dankbaar voor hun inzet.
De vergaderingen in Brussel vonden plaats in het European Environmental Bureau, dat hiervoor vergaderruimte ter beschikking stelde. Daarnaast verzorgden de GPC een diner, dat iedereen zelf betaalde en onthaalden ze de gasten op de gratis Friday Evening Gathering op 1 december. De kosten hiervan liepen uit de hand, wat tot een vervelende en stevige discussie leidde binnen de NOC. Ondanks het feit dat dit Friday Evening feestje tot in de late uurtjes zou duren, startten we onze Antwerp Day op het voorziene uur. Bij de smakelijke vegetarische lunch was ook de laatste feestganger present.
Het algemene doel van de EGC-bijeenkomst was om elkaar persoonlijk te leren kennen, om Europese parlementariërs en in Brussel opererende NGO’s te ontmoeten, om samen een netwerk te creëren, een strategisch plan te bespreken en contacten met de pers te hebben. Omdat iedereen elkaar slechts kende als sprekende ‘plaatjes’ op een pc-scherm, was teambuilding uitermate belangrijk voor de toekomst van de EGC.
Dat is allemaal gelukt. Het belangrijkste resultaat is dat het nu niet alleen meer de koplopers zijn die het werk verrichten. De grote zwijgende middenmoot van de EGC is door de persoonlijke kennismaking, het geslaagde bezoek aan de enthousiaste MEPs (Members of the European Parliament) en de kwaliteit van de rest van het programma zonder meer bereid er voor te gaan. En dat bereik je alleen maar als je elkaar hebt gezien.
Het was geen schoolreisje
De Europese Grootouders zijn ambitieus, maar ook realistisch genoeg om een duur schoolreisje naar Brussel enkel te overwegen als over inhoud wordt gesproken. Toch kwam die inhoud pas laat aan de orde. Op verzoek van de GvK werd hiervoor een extra EGC-vergadering op 8 november ingelast. Het was immers de bedoeling alles zo voor te bereiden dat er in Brussel definitieve beslissingen konden worden genomen, zodat een vernieuwde EGC aan de slag kon gaan.
De Mission Statement, die door een werkgroep onder leiding van Godela von Kirchbach was opgesteld, werd op de EGC-vergadering van 30 augustus 2023 vlot en unaniem goedgekeurd. Dit leidde tot een discussie over de volgende stappen, zoals het oprichten van een legale structuur en het uitwerken van een strategisch en een actieplan. Storend was dat de discussie over een strategisch plan werd vertraagd door de GPC die het vooral wilde hebben over welke vragen wij aan de MEPs gingen stellen. En dat op een moment waarop helemaal niet duidelijk was of er voldoende MEPs zouden toezeggen om ons te ontmoeten.
Persoonlijk begon ik me rond die tijd af te vragen of deze strategisch gezien belangrijke ontmoeting wel zou doorgaan. Als ze niet kon doorgaan zou dat ons werk om de integrale uitvoering van de Green Deal te ondersteunen in de toekomst ernstig kunnen bemoeilijken. Het is immers niet zo gemakkelijk voor een volstrekt onbekende organisatie om contacten te leggen en te onderhouden met MEPs.
Op 4 oktober werden de eerste resultaten van de mogelijkheden om een Verein op te richten door Godela von Kirchbach gepresenteerd en geaccepteerd. Bovendien kwam er toen ook een werkgroep die de contouren van een Strategisch- en Actieplan moest opstellen. Helaas ging ook in die groep weer tijd verloren aan een lange discussie over de vragen die we aan de MEPs zouden willen stellen. En dat op een moment waarop helemaal niet duidelijk was of er voldoende MEPs zouden toezeggen om ons te ontmoeten. Hierdoor kwam de discussie over strategie en acties niet van de grond. Wel werd in die werkgroep besloten dat de algemene vraag van Godela von Kirchbach over wat men betreurde dat men niet had kunnen bereiken, allereerst zou worden gesteld. Ook werd besloten dat zij de ontmoeting met de MEPs zou voorzitten.
Er wordt krakend nagedacht over de toekomst. © auteur.
Ook de op 8 november ingelaste speciale vergadering dreigde even in het honderd te lopen, maar de voorzitter greep in en leidde de vergadering naar een goed einde. De conceptstatuten van de Verein werden in principe goedgekeurd. Met commentaar kon men nog terecht bij de Oostenrijkse voorzitter. Er kwam bovendien een groepje onder leiding van Philip Beekman, dat de mogelijkheden van een Executive Board en andere belangrijke functies (webmaster, administratieve ondersteuning, enz.) verkende. Dit groepje ging voortvarend en zeer transparant te werk. Iedereen werd gevraagd of men interesse had in een bepaalde functie en met name binnen de Executive Board. Binnen twee weken was het werk afgerond en werd duidelijk wat wel en niet mogelijk was. Uiteindelijk werd er met enige moeite een Executive Board samengesteld.
Het was wennen aan de Franstalige hobbels
Voorzitter Godela von Kirchbach ontving zoals verwacht nog enkele opmerkingen over de statuten van de Verein. Maar anders dan afgesproken stuurden de Franstaligen (België, Frankrijk en Zwitserland) hun commentaar naar alle EGC-leden, wat aanleiding gaf tot onnodige irritatie en wellicht wat verwarring. Op zeker moment viel zelfs het voorstel om alleen door te gaan met diegenen die dat wilden. Maar dat bleek duidelijk de grote meerderheid.
Ook was er veel discussie over het toekennen van twee stemmen per land, bedoeld om mogelijke problemen binnen België – met twee leden in de EGC – te voorkomen. Uiteindelijk werd dit concept geaccepteerd.
Intussen groeide mijn ongerustheid over het al dan niet slagen van de ontmoeting met de MEPs. Drie weken voor de vergadering werd duidelijk dat, ondanks de grote inspanning van Graham Keen, de belangstelling van de Europese parlementariërs om ons te ontmoeten gering was. Er was één toezegging (MEP Kathleen Van Bempt die ons enorm heeft geholpen) en drie mogelijke toezeggingen. Op zich is dat niet verwonderlijk, omdat de EGC een onbekende organisatie was en is. Maar dat was een boodschap waar je niet mee kon aankomen.
Door de inzet van onze ambassadeur Bart Staes, die in juli voor de NOC ook de eerste contacten met het Europees Parlement had gelegd, kwam hier op de valreep verandering in.
De reis was soms lang
De buitenlandse deelnemers arriveerden op woensdag 29 november. De reis naar Brussel was soms heel vermoeiend en lang. Zo namen de Finse deelnemers de ferry van Helsinki naar Stockholm, wat naar mijn ervaring best een mooie reis is. Vandaar spoorden ze naar Kopenhagen en vervolgens nog 12 uur naar Brussel.
Onze twee Deense collega’s hadden het wat ‘gemakkelijker’. Zij zoefden vanaf 7 uur in de ochtend door het Deense landschap, werden in Duistland opgehouden door veel sneeuw, misten aansluitingen, maar kwamen uiteindelijk ook in Brussel aan.
Linda Parr uit Oslo in Noorwegen, had ook een boeiende reis. Eerst met de boot naar Denemarken en daarna een lange, lange treinreis.
De twee Oostenrijkers namen de veel geprezen nachttrein van Wenen naar Brussel. Dat verliep vlot, waardoor ze veel te vroeg in Brussel aankwamen. De ene ging naar zijn dochter. Godela verkende de stad totdat ze welkom was in haar eenvoudige B&B bij het Zuidstation. Duidelijk is dat iedereen fors investeerde in deze eerste persoonlijke bijeenkomst in Brussel en er veel van verwachtte.
Mijn trein van Puurs naar Mechelen, tenslotte, viel donderdagmorgen 30 november gewoon uit. Daardoor kwam ik te laat bij het EEB-gebouw en kon ik er niet meer in. Dat lukte past nadat ik er uiteindelijk in slaagde om Godela te bellen. De anderen namen niet op.
Brussel en Antwerpen waren een doorslaand succes
Ik viel binnen middenin de kennismakingsronde. Die verliep in kleine groepjes, waarbij de vraag werd gesteld wat je wilde worden toen je negen jaar was. Tja… ik kon er niet onderuit en vertelde toen dat ik op mijn negende zeeman had willen worden, omdat ik het huis uit wilde en verre landen wilde bezoeken. Maar als 12-jarige, destijds volstrekt niet veel belovende leerling, besloot ik toch om te gaan studeren omdat ik inmiddels paleontoloog wilde worden. Ik had een boek gelezen over de steenkoolvoorraden in Limburg en nam toen mijn besluit. Bovendien werd ik op zee steeds zeeziek.
Het bezoek aan het Europees Parlement (links) was een kantelmoment en leverde een enthousiast perspectief op. Drie Belgische Europarlementariërs (van links naar rechts) Sara Matthieu, Groen; Kathleen Van Brempt, Socialist; Hilde Vautmans, Liberaal en de Oostenrijkse MEP Thomas Waitz, Groen. © auteur.
Op donderdag 30 november werden we gastvrij ontvangen door 10 MEPs van verschillende partijen. Zij gaven hun mening over wat er al gedaan is om de Green Deal uit te voeren en over de onverwachte onderlinge spanningen als gevolg van de landbouw-natuur discussie. De meesten gaven aan met ons te willen samenwerken. Dit was een cruciaal moment voor de EGC en de op handen zijnde maar nog betwiste oprichting van een Verein en de verkiezing van een Executive Board. De sfeer sloeg om. Men wilde er echt tegenaan.
Na een eenvoudige lunch in de vergaderzaal, praatten we na onder leiding van Philip Beekman. Vervolgens kozen we een Executive Board. Hoewel er met moeite vijf personen bereid waren gevonden, moest iedereen zich, op aandringen van een Oostenrijkse vertegenwoordiger en de GPC, voorstellen en uitleggen waarom hij/zij deze taak wilde opnemen. Dat was eigenlijk goed bekeken want je kunt je echt afvragen wie zo gek is om dit engagement te willen aangaan. Maar ja, de klimaatcrisis neemt hand over hand toe en, zoals we op de door de fossiele industrie geplaagde COP28 zien, gebeurt daar sowieso veel te weinig. Dat kunnen we onze kleinkinderen en de volgende generaties niet aandoen. De Board werd bijgevolg unaniem verkozen. Daarna werd het lidmaatschapsgeld per organisatie vastgesteld op € 200 in 2024.
Onze Antwerp Day – we zijn inmiddels 2 december – maakte indruk. Goed voorbereid en ondersteund door Marc Desmet en voortreffelijk voorgezeten door Bernard, presenteerden we een gevarieerd en informatief ochtendprogramma. Ronny Blust, vice-rector van de Universiteit van Antwerpen, heette ons welkom met een inspirerende toelichting over het klimaatengagement van de UA. Hugo gaf een overzicht van een open, boeiende en snelgroeiende organisatie.
Daarna volgden (slechts) drie van onze pareltjes. Zo noem ik, met gepaste trost, vele van onze projecten en acties. De presentaties maakten veel indruk op de EGC-leden. Guy De Koninck beet de spits af met Onze Centen, Hun Toekomst. Tot grote hilariteit kregen we plots ook een verdwaalde Sinterklaas op bezoek. Er waren geen stoute grootouders in de zaal. Gelukkig maar want we moeten zuinig zijn op onze Europese leden.
Boven: Guy De Koninck beet de spits af met Onze Centen Hun Toekomst. Vol trots laat hij de Europese prijs zien. Net op dat moment kwam Sinterklaas binnenwaaien. Er waren geen stoute Grootouders aanwezig. Onder: Jan Stel leidde de namiddagsessie in een koude zaal, waarin de CO2-meter in het rood ging. Linda Parr gaf een bevlogen en informatieve presentatie van hun geslaagde strijd voor het behoud van een waardevol veengebied bij Oslo. De GPC gaf toelichting bij de enorme klus van het renoveren van sociale woningen. De Zwitserse Grootouders concentreren zich met hun acties op Earth Overshoot Day. © GvK, Marc Cabus en de auteur.
Wim Aerts vertelde vol vuur over de Limburgse reizende tentoonstelling. Klimaateducatie bij uitstek. Marleen De Vry liet ons weten waarom INEOS helemaal niet deugt, een boeiend verhaal over een David en Goliath gevecht. Maar we weten wie won, nietwaar!?
Na een fotoshoot en een kwalitatief hoogstaande vegetarische lunch werd het programma met internationale bijdragen voortgezet in de koude zaal. Philip Beekman vertelde over de geschiedenis van de EGC en de nieuwe co-voorzitters lichtten een tipje van de sluier voor de toekomst op. Uitbreiding, meer landen uit het zuiden en oosten, en gerichte acties om invloed te kunnen uitoefenen zijn de kern. Hiervoor dient de gehele EGC als één groep met vele mogelijkheden in actie te schieten. Niet alleen het bestuur, want zo werkt het niet. Dat is de algemene boodschap.
Het nieuwe EGC-bestuur in gelid op 1 december 2023. Van links naar rechts: Liris Lappalainen, Finland, secretaris, Jan Stel, België, Vlaanderen en Godela von Kirchbach, Oosterrijk, co-voorzitters, Mogens Jørgensen, Denemarken, lid, projecten en Philip Beekman, Nederland, penningmeester. Op de Antwerp Day probeert Marc er wat beters van te maken. © GvK
De toekomst
Er is veel werk aan de winkel. De EGC is een klein groepje – een ‘Seed of Change’ – dat zich gezamenlijk sterk zal moeten maken voor een goede toekomst voor onze kleinkinderen en voor de 7 komende generaties. Alleen samen staan we sterk en alleen samen kunnen we de complexe problematiek aanpakken.
We bouwen voort op de bestaande kennis. Er is al een mooie website, die voortreffelijk vorm is gegeven en wordt onderhouden door Hugo Swinnen – in Mechelen geboren, maar wonend in Nederland … al is andersom mijns inziens beter. De eerste aanvraag om meer informatie over Onze Centen, Hun Toekomst is ondertussen al binnen. De Denen willen hetzelfde project gaan doen en vragen onze hulp. Er is binnen de EGC-leden een schat aan informatie en initiatieven waarop we kunnen voortbouwen. We moeten het alleen samen willen!
In de vergadering zijn de volgende onderwerpen vastgesteld die door werkgroepen verder worden uitgewerkt en op de volgende vergadering op 7 februari 2024 zullen worden besproken:
• Europese verkiezingen: actiepunten.
• Hoe te communiceren: eerlijke communicatie en een positief verhaal, waarbij polarisatie wordt vermeden.
• Hoe klimaatactie nieuw leven in te blazen (incl. positionering versus radicale groeperingen).
Zondag 3 december hebben we onder leiding van de GPC gedemonstreerd achter onze nieuwe, door Marc Cabus ontworpen banners. En zo werd de soms wel erg lange en hobbelige weg naar de zo dringend noodzakelijke vergadering in Brussel, vermoeid en voldaan afgesloten. Zelfs de sneeuw kon niet op tegen zoveel enthousiasme van tienduizenden betogers, honderden Belgische grootouders en, voor het eerst, een handjevol EGC-betogers.
JHS/11-12-2023
Illustratie bovenaan: Op de door onze Grootouders gemaakte banner zijn de logo’s van de oprichtende organisaties te zien. Het zijn er elf, waarvan twee Belgische. De bannerdragers van links naar rechts: Graham Keen, rots in de GPC-‘branding’, Martine Van Dooren, GPC, Godela van Kirchbach, Oostenrijk en Jan Stel, GvK in gesprek (co-voorzitters) en Linda Parr uit Noorwegen. © EGC
Reactie toevoegen