George Monbiot, columnist voor The Guardian, is wellicht in zijn nopjes met de acties van de Grootouders voor het Klimaat. Youth for the Climate en de Grootouders versterken immers de hoop dat we een ecologisch rampscenario nog kunnen vermijden. Zonder hun protest en dat van heel veel klimaatbewuste burgers en werknemers, blijft het politieke en zakelijke establishment gewoon verder kortzichtig denken en beslissen.
De cyclonen die Mozambique teisterden, de orkanen Florence en Michael in de VS, de recente tyfoons in de Filippijnen en de Indische deelstaat Kerala, de droogte in Europa en Zuid-Afrika, de bosbranden in Californië, het zijn allemaal recente klimaatrampen waarover de rijke wereld hoogstens eens machteloos zucht. En dat wordt behoorlijk genant. Want deden we evenveel moeite om milieurampen te voorkomen als om excuses te verzinnen voor ons passief toekijken, dan was het probleem al opgelost, zo vindt Monbiot. “Waar ik ook kijk, zie ik verwoede pogingen om de morele uitdaging van die klimaatcatastrofes straal te negeren, vaak zelfs met het excuus dat die betogers vast en zeker allemaal een iphone hebben, met vakantie gaan en leren schoenen dragen”. Alsof enkel wie naakt in een ton woont en overleeft op troebel water, geloofwaardig zou kunnen zijn!
Naarmate de klimaatcrisis versnelt en protestbewegingen als YouthStrike4Climate en Extinction Rebellion gewone mensen met de neus op de feiten drukken, sluiten die des te harder de ogen en schuiven ze alle verantwoordelijkheid af. Als de nood hoog wordt, dan komt iemand wel ter hulp, redeneren ze. Maar er is helemaal niet “iemand”, enkel “wij”.
Ook politici zijn hard bezig met de problemen op hun beloop te laten. Zelfs beperkte crisissen krijgen ze niet opgelost, laat staan eentje van existentieel formaat. Daarom is het behoorlijk naïef om te denken dat we het systeem kunnen veranderen via de stembus! Dat kan alleen met een brede golf van protest, die hele specifieke eisen naar voor schuift en nieuwe politieke spelers aan het werk zet.
Zelfs de media houden zich gedeisd. Als ze het al over klimaatproblemen hebben, zwijgen ze in alle talen over economische machtsstructuren. Het lijkt wel of milieuproblemen vanzelf ontstaan en verholpen kunnen worden met wat kunst- en vliegwerk, terwijl het juist om omvattende structurele problemen gaat. Precies daarom meent Monbiot dat we het voortbestaan van het leven op aarde vooral niet kunnen overlaten aan politici of media. We moeten juist oproepen om als burgers samen te doen wat we kunnen om het tij te keren.
Wanhoop is in ieder geval een slechte raadgever. Voor christenen is het zelfs een zonde. Want wie doet alsof het toch al te laat is, laat anderen aan hun lot over: mensen in Mozambique, Zimbabwe en Malawi, bijvoorbeeld, waar cycloon Idai lelijk huis hield, of in Syrië, Libië en Jemen, waar klimaatontwrichting aanleiding gaf tot burgeroorlog, of in Guatemala, Honduras en El Salvador, waar mislukte oogsten en slechte visvangst mensen deed migreren. Wanhoop is voor deze mensen geen optie. Zij moeten praktische oplossingen vinden, ook al zijn hun problemen vooral te wijten aan ons consumptiepatroon.
Wellicht zullen we er niet meer in slagen om de mooiste wonderen van deze wereld – koraalriffen en monarchvlinders – te redden. Wellicht is het ook te laat om te verhinderen dat de kwetsbaarste mensen op deze wereld have en goed kwijt raken. Maar het is niet te laat, zo schreef auteur Jeremy Lent onlangs in een essay, om te beseffen dat ons met elke verdere graad opwarming en met elke toename van het grondstoffenverbruik, grote verliezen wachten, verliezen die we kunnen vermijden door een radicale hervorming.
Alle niet-lineaire systeemveranderingen in de geschiedenis kwamen er ooit bij verrassing. Alexei Yurchak legt in zijn boek over de implosie van de Soviet Unie helder uit hoe systemen onveranderlijk lijken tot ze plots toch desintegreren. Achteraf gezien lijkt die implosie logisch en zelfs onvermijdelijk. Zo is ons systeem van voortdurende economische groei op een planeet die niet mee groeit, gedoemd om vast te lopen. De vraag is alleen of de systeemverandering al dan niet gecontroleerd gebeurt. Onze taak is het om ze bewust te plannen, en snel ook! Wij moeten echt naar een nieuw systeem, en wel vanuit het principe dat iedere generatie evenveel recht heeft op onze gezamenlijke natuurlijke rijkdom.
Die omslag is minder heikel dan we zouden verwachten. Erica Chenoweth’s historisch onderzoek toont aan dat een geweldloze massabeweging slechts 3,5% van de bevolking hoeft te mobiliseren om te slagen. Mensen zijn ultra-sociale zoogdieren met een zesde zintuig voor veranderende sociale trends. Zodra we aanvoelen dat de status quo is verschoven, steunen we plots de nieuwe trend. Als een zichtbare 3,5% een systeemvernieuwing eist, dan volgt er snel een onweerstaanbare omslag. Bij de pakken blijven zitten is dus beslist geen optie!
Vandaag trekken jongeren, grootouders en activisten van Extinction Rebellion overal ter wereld de straat op voor het klimaat. Door moedige, tegendraadse en geweldloze actie zetten zij de het netelige klimaatprobleem op de politieke agenda. Van ons allen hangt het succes af van deze mobilisatie. Die zal de kritische drempel immers alleen bereiken als genoeg mensen stoppen met ontkennen en wanhopen, en als ze de breed uitdijende klimaatbeweging gaan steunen. De tijd voor excuses is voorbij. Dit systeem dat het leven zelf bedreigt, moet dringend op de schop!
Wil je graag Monbiot’s originele artikel “Only rebellion will prevent an ecological apocalypse” lezen, surf dan naar https://www.theguardian.com/commentisfree/2019/apr/15/rebellion-prevent-ecological-apocalypse-civil-disobedience?CMP=Share_iOSApp_Other
Reactie toevoegen