Werkgroep Kinderboeken
In 2024 startte de Werkgroep Kinderboeken Leuven in overleg met Grootouders voor het Klimaat. Zes GvK-ers uit het Leuvense willen grootouders inspireren om met hun kleinkinderen voor te lezen en te vertellen over de klimaatverandering.
We stelden een lijst samen van klimaatboeken voor kinderen van 2 tot 12 jaar.
Uit deze lijst selecteerden we een shortlist van 12 aantrekkelijke en recente boeken die niet moraliserend zijn en hoop geven aan de kinderen.
Op deze pagina kun je onze plannen volgen.
Shortlist klimaatboeken voor jonge kinderen
Wil je daarover iets kwijt: mail naar:
kinderboekenleuven@gvhk.be
Contact
Wil je meer weten over onze activiteiten?
Woon je in de regio Leuven en wil je graag meewerken?
Mail ons:
kinderboekenleuven@gvhk.be
Wie
We zijn zes grootouders uit het Leuvense die allen lid zijn van de Grootouders voor het Klimaat. We willen het bewustzijn rond oorzaken en gevolgen van de klimaatverandering vergroten. We inspireren grootouders om hierover met hun kleinkinderen in gesprek te gaan door vertellend voor te lezen. Vanuit de klimaatverhalen kunnen grootouders en kleinkinderen samen nadenken over mogelijke oplossingen.
Wat
We hebben klimaatboeken voor kinderen van 2 tot 12 jaar gelezen en beoordeeld. We maakten een longlist van deze boeken. En daaruit selecteerden we een shortlist (link naar de shortlist) van 12 recente boeken die hoop geven en kinderen aanspreken. In de shortlist vind je informatie over de auteur, de uitgeverij en de inhoud van elk boek met een waardering erbij.
Plannen voor 2024
- Evalueren en bijsturen van de shortlist en de longlist.
- In november 2024 organiseren we een mini-opleiding vertellend voorlezen. Het is een korte opleiding van vier halve dagen met vertelster Rien Van Meensel als begeleidster.
- Na deze opleiding maken we fiches met tips om de klimaatboeken op maat van de kinderen te vertellen en voor te lezen. Welke vragen kan je aan de kinderen stellen? Welke natuur- en klimaatacties kunnen grootouders samen met hun kleinkinderen ondernemen?
- We stellen een pool samen van vrijwillige vertellers en voorlezers.
- In december 2024 lanceren we een najaarsactie ‘Doe eens een klimaatboek cadeau aan je kleinkind, metekind, petekind, ….’. Hiervoor kunnen grootouders inspiratie halen uit onze shortlist.
- We zoeken samenwerking met de bibs van regio Leuven om het klimaatthema in de kijker te zetten. We bouwen een infostand om grootouders en kleinkinderen warm te maken om klimaatboeken te lezen.
Klimaatboeken voor jonge kinderen
Onze selectie, juli 2024.
Wij zijn zes grootouders uit het Leuvense. We selecteren, lezen en beoordelen boeken en verhalen voor onze kleinkinderen (2- tot 12-jarigen). Prentenboeken zijn vensters op de wereld. Ze kunnen bijdragen aan de verbondenheid met de natuur en aan solidariteit tussen de generaties.
De prentenboeken of verhalen gaan over klimaat(opwarming) en de gevolgen hiervan, biodiversiteit, ecologische voetafdruk… Het gaat om recente boeken die hoop en perspectief geven, niet moraliserend zijn en liefst met suggesties voor acties, op maat van kinderen. Acties die grootouders met hun kleinkinderen samen kunnen ondernemen.
Uit onze long-list van boeken stelden we een shortlist samen, die we willen delen met alle grootouders. Zo hopen we het bewustzijn over klimaatopwarming verder te verspreiden en het draagvlak voor acties door kleinkinderen en grootouders te stimuleren.
We blijven zoeken naar toffe boeken en verhalen. We zorgen ervoor dat deze shortlist regelmatig een update krijgt. We verzamelen tips om klimaatboeken op maat van kinderen te vertellen en te verwerken. We inventariseren acties die grootouders samen met kleinkinderen ondernemen.
Al je suggesties, vragen en ervaringen zijn welkom:
kinderboekenleuven@gvhk.be
Overzicht
Overzicht geselecteerde boeken en verhalen:
- Mijn groene huis
- Een beetje veel
- Blij met een bij
- De wildernis
- Het giraffenseizoen
- Scheten uit de schoorsteen
- Ons huis staat in brand
- Keizers van het ijs
- Oud genoeg om de aarde te redden
- Kunnen we de ijsberen echt helpen?
- Superjuffie in de soep
- Onze planeet warmt op
Mijn groene huis, een eco-boekje (vanaf 2 jaar)
Auteur en illustrator: Pintachan
Uitgeverij: Gottmer, 2022
Trefwoorden: milieu, zorg dragen voor de aarde
Inhoud: speels boekje waarin peuters leren om spaarzaam om te springen met water, energie en afval: de kraan dicht doen, het licht uit doen, restjes verwerken, recycleren,…
Waardering: stevig kartonboekje met schuifvenstertjes, goed bruikbaar voor peuters
Een beetje veel (vanaf 4 jaar)
Auteur en illustrator: Olivier Tallec
Uitgeverij: De Eenhoorn, 2022
Vertaling van: Un peu beaucoup, 2022
Trefwoorden: bomen, kwetsbaarheid, zorg voor natuur, overconsumptie
Inhoud: bomen zijn kwetsbaar, we moeten goed voor hen zorgen. Dat weet Eekhoorn. Maar hij eet steeds meer en meer dennenappels van zijn boom. Daarna moeten de naalden en de takken eraan geloven. Tot er niets meer overblijft van de boom die hij nodig heeft om te leven.
Waardering: humoristisch boek. Mooie parallel van verhaal met zorg voor de aarde. Fijne aanzet tot gesprek over ‘geven en nemen’ en over de negatieve gevolgen van gulzigheid.
Blij met een bij (vanaf 4 jaar)
Auteurs: Judith Koppens & Andy Engel
Illustrator: Nynke Mare Talsma
Uitgeverij: Clavis, 2019. Reeks: ‘Klimaatjes’
Trefwoorden: biodiversiteit, insecten, bijen, voedselvoorziening, bloemen, bestuiving, bewustwording, klimaat
Inhoud: Egel is bezorgd. Er groeien geen appels aan haar boom. Uil weet waarom. Appels gaan pas groeien als de bijen stuifmeel op de bloesems achterlaten. Maar Egel ziet bijna nooit bijen in haar tuin. De Klimaatjes bedenken een plan om de bijen naar haar tuin te lokken.
Waardering: eenvoudig en mooi geïllustreerd verhaal. Aanzet om een bijenhotel te knutselen en bijen te helpen in eigen omgeving.
Extra: in de reeks ‘Klimaatjes’ zijn het dezelfde dieren-vrienden die een probleem proberen te begrijpen en op te lossen op kindermaat: water, nat en droog, afval, plastic soep, warmte, licht en donker.
Het giraffenseizoen (vanaf 4 jaar)
Auteur: Nicola Davies, Illustrator: Emily Sutton
Uitgeverij: Lemniscaat Rotterdam, 2022
Vertaling van: The season of giraffes, 2022
Trefwoorden: klimaatverandering, giraffen, actie, hoop
Inhoud: Afrikaanse giraffen maakten ooit deel uit van het dagelijks leven en kwamen jaarlijks met het regenseizoen.
Na een jaar van grote droogte kwamen ze niet meer terug, De bewoners worden zich bewust van de problemen. Door de actie die ze ondernemen en door de hulp van wetenschappers, dierenartsen en wild-life rangers is er weer hoop voor deze prachtige dieren.
Waardering: zeer mooie illustraties. Verhaal van hoop over de kracht van mens en natuur. Ontroerend geschreven over de problemen van de giraffen door de klimaatopwarming. Oproep tot actie om onze planeet leefbaar te houden.
De wildernis (vanaf 4 jaar)
Auteur en illustrator: Yuval Zommer
Uitgeverij: Christofoor, 2023
Vertaling van: The wild, 2023
Trefwoorden: verbondenheid met de natuur, klimaat, opkomen voor natuurherstel, hoop
Inhoud: de wildernis is de planeet waarop wij leven en wonen. Als een groot en sterk dier draagt ze ons. Ooit was er plaats genoeg in de wildernis. Alles en iedereen was welkom. Maar de mensen begonnen meer en meer te nemen zodat de wildernis uitgeput werd. De kinderen geven de wildernis een stem. Ze protesteren en zeggen dat de mensen weer goed voor de natuur moeten zorgen. Elke kleine verandering is van groot belang. Geven en nemen gaan samen.
Waardering: prachtig geïllustreerd. Poëtische tekst. Veel details in de beelden om te ontdekken en te bespreken met de kinderen.
Een aanrader om samen lekker te lezen, te kijken en te genieten, en te filosoferen hoe we ‘de wildernis’ weer beter kunnen maken.
Scheten uit de schoorsteen
Het kleine verhaal van klimaatverandering
(vanaf 5 jaar)
Auteur: Marc ter Horst, illustrator: Yoko Heiligers
Uitgeverij: Gottmer, 2024
Trefwoorden: informatief, klimaat, klimaatverandering, dieren
Inhoud: oorzaken: uitlaat van koeien en auto’s in de stad, industrie. De atmosfeer wordt vergeleken met een deken. Gevolgen: smeltend ijs en stijgend water, …
Oplossingen: windmolens, zonnepanelen, bomen, geen luchtvervuiling, geen uitlaten, vermijd vliegtuigen, minder vlees eten.
Met extra uitleg voor voorlezers.
Waardering: verhelderend verhaal expliciet over de verstoring van het klimaat. Humoristische en hoopvolle toon, zonder te bagatelliseren. Zoek het hondje doorheen het boek. Sprekende illustraties. De afbeelding van de ijsbeer op de cover is wat misleidend. Het gaat over de kern van het klimaatprobleem.
Extra: lesbrief met vragen en opdrachten op de website van de auteur : marcterhorst.nl
Ons huis staat in brand
Greta Thunbergs oproep om de planeet te redden
(vanaf 5 jaar)
Auteur en illustrator: Jeanette Winter
Uitgeverij: C. de Vries- Brouwers, 2020
Vertaling van: Our house is on fire.
Trefwoorden: klimaatactivisme
Inhoud: ons klimaat verandert. Onze planeet warmt op. Doen we daar iets aan voor het te laat is? Oproep van Greta Thunberg om onze planeet te redden. Aan de hand van illustraties zien kinderen waarover Greta zich zorgen maakt en hoe ze het aanpakt om er iets aan te doen.
Waardering: duidelijke illustraties en eenvoudige tekst om het verhaal van Greta Thunberg met kinderen te bespreken. Kinderen voelen zich aangesproken. Omdat Greta zegt dat je als kind niet te klein bent om het verschil te maken.
Keizers van het ijs (vanaf 6 jaar)
Auteur: Nicola Davies, illustrator: Catherine Rayner
Uitgeverij: Lemniscaat, 2023
Vertaling van: Emperor of the ice, How a Changing Climate Affects a Penguin Colony, 2023
Trefwoorden: pinguïns, klimaatopwarming
Inhoud: hoe gaat de keizerspinguïn om met de veranderingen in zijn omgeving terwijl de temperatuur blijft stijgen? Stap mee in de boeiende wereld en de cirkel van het leven van deze bijzondere dieren: overleven, broeden, voeden en grootbrengen, …
Waardering: groot formaat. Zeer verzorgde tekeningen. Voorwoord voor volwassenen. Nawoord voor kinderen vertelt wat er echt gebeurd is met de keizerspinguïn-kolonie die op Halley Bay in Antartica woonde. Met suggesties voor wat mensen kunnen doen om te helpen.
Oud genoeg om de aarde te redden (vanaf 6 jaar)
Auteur: Loll Kirby, illustrator: Adelina Lirius
Uitgeverij: Rubinstein, 2020
Vertaling van: Old enough to save the planet, 2020
Trefwoorden: informatief, acties, leeftijdsgenoten in andere landen
Inhoud: inleidende ‘oproep aan alle activisten’. Overzicht van 12 echte kinderen overal op de wereld. Twee bladzijden per kind. Ontdek hoe ze zich inzetten voor onze planeet: Felix redt de bomen in Duitsland en richt ‘Plant for the planet’ op. Himangi in India strijdt voor zuivere lucht in de omgeving van haar school. Amy en co willen geen wegwerpplastic meer, enz. Volgende thema’s komen aanbod: overstromingen, bedreigde dieren, zwerfafval, lokaal voedsel en verspilling, bijen, palmolie, water. Sluit af met 2 lijstjes: ‘hoe kun jij helpen om de aarde te redden en klimaatverandering tegen te gaan? Tien dingen die je kunt doen om je stem te laten horen.
Waardering: mooi uitgegeven boek met sprekende kaft. Eenvoudige en kleurrijke prenten die prima aansluiten bij de beknopte tekst. Bladspiegel is goed in balans en nodigt uit om te kijken en te lezen. Veel praktische tips die kinderen kunnen inspireren om in hun eigen leefwereld actief mee te werken aan oplossingen voor onze bedreigde aarde. Groot en klein lettertype. Veel info in klein lettertype.
Leeftijd: voorlezen/vertellen vanaf 6 jaar. Zelf lezen 8 – 12 jaar.
Kunnen we de ijsberen echt helpen? (vanaf 8 jaar)
Auteur: Katie Daynes, illustrator: Roisin Hahessy
Uitgeverij: Usborne, 2021
Vertaling van: Can we really help the Polar bears? 2021
Trefwoorden: informatief, ijsberen, klimaatprobleem, gevolgen, acties om opwarming te stoppen
Inhoud: het ijs rond de Noordpool smelt en de ijsberen hebben hulp nodig. Ze komen naar Warmland om uit te leggen wat er mis gaat. Ze ontmoeten enthousiaste kinderen die een briljant plan uitwerken en heel wat acties ondernemen. Met verklarende woordenlijst.
Waardering: prachtig prentenboek. Soepele, heldere taal. De kleurige, geestige illustraties vormen een harmonieus geheel met de tekst. Speels en informatief, inspirerend en met veel zorg vormgegeven. Hoopvol en helder geschreven. Inspirerend en activerend zonder te moraliseren. De verantwoordelijkheid van politici komt aan bod op niveau van kinderen. Inhoudelijk zeer sterk en veelzijdig. Wie het grondig leest ontdekt een link naar de leefwereld van oma en naar de eigen beroepskeuze. Heel wat info bij voorkeur te doseren. Niet in een keer door te lezen. Interessant om bij de hand te hebben.
Het gaat om veel meer dan de ijsberen die als rode draad gebruikt worden.
Extra: Het boek kreeg de klimaatprijs 2022 van Grootouders voor het Klimaat Nederland. Zie op hun website.
Superjuffie in de soep (vanaf 9 jaar)
Auteur: Janneke Schotveld, illustrator: Annet Schaap
Uitgeverij: Van Holkema & Warendorf, 2014, 143 blz.
Reeks van 4 boeken.
Trefwoorden: verhalend, dieren, milieuvervuiling, plastic, superhelden, school
Inhoud: juf Josje heeft een speciale gave. Ze hoort dieren in nood om hulp roepen en ontdekt de rommel in de zee. Ze wordt dan Superjuffie. Ze kan op de kinderen blijven rekenen om actie tegen plastic soep te ondernemen. Samen zetten ze zich in om de natuur te beschermen.
Waardering: spannend leesboek in eenvoudige taal, met enkele tekeningen die de dynamiek van het verhaal goed ondersteunen.
Een vlot verteld verhaal dat op een aantrekkelijke manier een ernstig probleem aankaart. Zie ook ‘Superjuffie komt in actie’ om een oude eik te redden.
Onze planeet warmt op
Hoe is het zover gekomen … en wat kan jij nu doen?
(vanaf 10 jaar)
Auteur: Anna Claybourne, illustrator: Rocket Design (East anglia)
Uitgeverij: Corona, www.schoolsupport.nl, 2021
Vertaling van: Hot planet. How climate-change is harming our world, 2019
Trefwoorden: informatief, klimaat: oorzaken, gevolgen, welke acties kunnen we ondernemen?
Inhoud: verschillende aspecten van het thema komen aanbod: broeikaseffect, oorzaken, gevolgen, hoe is het zover gekomen, CO², luchtvaart, verandering van het weer, smeltend ijs, effect op de natuur, effect op mensen. Maar ook: wat kan de wereld doen, wat kan jij doen, anders reizen, energiebronnen, boeren in de toekomst, … Met verklarende woordenlijst. En tips voor meer info.
Waardering: duidelijke uitleg en illustraties in overzichtelijke lay-out. Over het veranderende weer en het effect op de natuur en de mensen. En over de mogelijke oplossingen voor het klimaatprobleem. Goed opgebouwd. Vanaf de eerste bladzijden meteen bij ‘klimaat’. Veel informatie. Hele reeks weetjes. Niet in een keer door te lezen. Interessant om bij de hand te hebben en af en toe iets op te zoeken.
lllustratie bovenaan: © gvhk.be
Boekcovers: © respectieve uitgeverijn