Ook een van mijn kleindochters moest hals over kop haar scoutskamp in Wallonië in de steek laten… En zo zijn veel jeugdkampen voortijdig geëvacueerd. Maar dat is nog het minst erge. De nooit gezien overstromingen daar zorgden voor enorme materiële schade en bovenal verlies van tientallen mensenlevens. Mooi was wel de grote hartversterkende solidariteit. Burgers, bedrijven en overheden moeten de handen in mekaar slaan om de ramp te boven te komen. Maar we moeten ook nadenken hoe we zo’n rampen kunnen voorkomen.
Natuurramp of klimaatcrisis?
Het is de natuur die met hevige regens hard heeft toegeslagen. Maar is het echt een natuurramp? Of hebben menselijke activiteiten ook een rol gespeeld?
Sinds de industriële revolutie hebben we ons comfort sterk verbeterd. Om al die comfortabele dingen te maken hadden we energie nodig, veel energie. We wekten die op door fossiele brandstoffen te verbranden: steenkool, olie en gas. Bij die verbranding komt CO2 vrij, een gas dat het bestaande broeikaseffect versterkt. Daardoor is de temperatuur wereldwijd al met 1,2 graden toegenomen. In ons land met 2,5 graden. Bij elke graad extra warmte kan de lucht 7% extra waterdamp opnemen. En als die waterdamp dan regen wordt, valt er heel wat meer.
Boven Luik en omgeving is het lang hard blijven regenen. En ook daarvoor heeft de klimaatwetenschap een verklaring. De afwisseling van het weer wordt bepaald door de straalstroom, een hevige wind die op zo’n 10 kilometer hoogte actief is. Hij ontstaat door het verschil in temperatuur tussen de noordpool en de evenaar. En nu komt de door de mens veroorzaakte klimaatverandering weer kijken. In het Noordpoolgebied is het zelfs 4 graden warmer geworden sinds het begin van de industriële revolutie. Daardoor is de straalstroom langzamer geworden. En blijven we langer hetzelfde weer hebben, in dit geval dagenlang hevige regen. (Hetzelfde effect zorgt ook voor de langere hittegolven van de laatste jaren.)
Klimaatwetenschappers voorspellen al sinds vorige eeuw heviger weer: regenval, overstromingen, hittegolven, bosbranden… Het gebeurt alleen veel sneller dan ze voorspelden. Onze bekendste klimaatwetenschapper, Jean-Pascal Van Ypersele stelt: “‘Deze ramp is nog niets in vergelijking met wat nog komt.”
Arme landen
De klimaatcrisis die nu de Benelux, Duitsland, Oostenrijk, Italië… heeft getroffen zorgt al langer voor onnoemelijke ellende in arme landen. In 2019 hebben twee cyclonen in Mozambique, Zimbabwe en Malawi lelijk huis gehouden. Er kwamen meer dan 1300 mensen om. De twee cyclonen vernielden huizen, bruggen en wegen. Dat maakte de hulpverlening erg moeilijk. Oogsten gingen verloren. Daardoor brak een hongersnood uit die vooral veel kinderen trof. Cynisch is dat de mensen daar nauwelijks fossiel brandstoffen gebruiken en dus niet verantwoordelijk zijn voor de klimaatcrisis waarvan zij wel het eerste en belangrijkste slachtoffer zijn.
Wat nu?
Mensen helpen mensen natuurlijk. Ook over de taalgrens heen. Dat is volop aan de gang: je kan je als vrijwilliger opgeven bij het Rode Kruis. Als je dat fysiek niet kan, kan je zoals ik een storting doen: BE70 0000 0000 2525 . Daarnaast ontwikkelen zowel de Waalse als de federale overheid hulpplannen. Prima, in denken en handelen op korte termijn zijn we goed. Laten we toch ook verder kijken.
Ik ben blij dat ik in dat langetermijndenken een bescheiden bijdrage heb kunnen leveren. Eind vorige eeuw heeft de Antwerpse hoogleraar Patrick Meire mij overtuigd van de noodzaak van “ecologische overstromingsgbieden”. We moeten het water meer ruimte geven, want zo’n hevige regens zoals onlangs gaan meer voorkomen. Concreet hebben we ons samen op een persconferentie uitgesproken voor het overstromingsgebied van Kruibeke. Patrick Meire als wetenschapper en ik als volksvertgenwoordiger. Tegen dat gebied was toen veel verzet, aangevuurd door de toenmalige burgemeester Denert. Dit grootste Vlaams overstromingsgebied is er nu en maakt Vlaanderen vijf keer veiliger. 600 hectare zijn omgetoverd tot een uniek natuurgebied. En zoals ik zelf heb kunnen vaststellen: het is er prima voor wandelaars en fietsers. En er is horeca voor het geval je dorst of honger krijgt. Op die manier moeten we ons dus aanpassen aan de klimaatverandering,want die extra broeikasgassen blijven nog vele honderden jaren zorgen voor heviger weer.
Maar indachtig de waarschuwing van Jean-Pascal Van Ypersele moeten we ons niet alleen aanpassen, we moeten er vooral voor zorgen dat het niet nog erger wordt. Daarom moeten we stoppen met extra broeikasgassen uit te stoten. En dat vergt een serieuze economische verandering: wind- en zonne-energie, materialen meermaals gebruiken, producten maken die langer meegaan en kunnen hersteld worden… De Europese Commissie heeft daarvoor de Green Deal ontwikkeld. Het komt er op aan dat de lidstaten die volledig en met veel ambitie uitvoeren. En op de klimaattop in Glasgow in november zal Europa met Amerika, China en de anderen bindende afspraken moeten maken. Maar we zullen moeten opletten, want de fossiele industrie is zeer machtig en is ongetwijfeld aan het lobbyen om de nodige achterpoortjes te krijgen. Ze willen immers zo lang mogelijk hun zo schadelijke producten blijven verkopen. Dit moeten we proberen te verhinderen. Bijvoorbeeld door deel te nemen aan de grote manifestatie van de klimaatcoalitie op 10 oktober.
Als we de overheden kunnen overtuigen een klimaatrechtvaardig beleid te ontwikkelen, dan zullen de kinderen van onze kleinkinderen ongestoord op kamp kunnen gaan in de Ardennen.
Hugo Van Dienderen
28 juli 2021
De blogs van Hugo verschijnen in Magazine S-Plus
Reactie toevoegen