Landbouwgroep Grootouders voor het Klimaat
Wat hebben we geleerd en hoe gaan we verder ?
Wat vooraf ging
Op 5 december 2024 organiseerde de kerngroep landbouw van de klimaatgrootouders hun eerste ‘landbouwdag’. Hiermee zetten ze het thema landbouw weer wat sterker op de kaart van GvK.
Tijdens de voormiddag werkten een tiental geïnteresseerde grootouders en sympathisanten enthousiast mee op de landbouwcoöperatieve in de Herpendalvallei, een samenwerkingsinitiatief tussen 6 Bierbeekse Bio boer.inn.en. Ondanks het slechte weer was dit een mooie ervaring van uitwisseling en verbinding tussen deelnemers en boeren.

In de namiddag dachten 40 deelnemers – hoofdzakelijk grootouders – na over ons voedsel en wat we als klimaatgrootouders kunnen doen om gezonde voeding te verzoenen met een eerlijk loon voor de boer(in) en met een landbouwmodel dat binnen de grenzen van onze planeet blijft.
Grootouderdenken als trigger
Met een boeiend verhaal over “grootouderdenken” leidde prof. Karel Arnaut (sociale en culturele anthropologie – K.U.L.) deze tafelgesprekken – we hadden 4 tafels – in.

‘Grootouderdenken’ is een nieuw begrip dat voor het eerst opdook bij auteur Jeroen Olyslaegers. Karel Arnaut klaarde het verder uit door op zoek te gaan naar wat ons als grootouders zo uniek maakt in de samenleving.
“Ze zegt: “Het wordt tijd voor een eigen lobby, ver weg van het tuinieren in de tuin, van de korte termijn en de angst. Ja, het is al vaker gebeurd dat democratische leiders te zwak bleken voor zorg op lange termijn. Intussen sterven bijen in de tuin, aan de grenzen van een veld of in ons eigen hoofd.” Ze fluistert dit in jouw oor: “Het wordt tijd voor een eigen lobby Een die doet aan grootouderdenken, zoals jij en ik. Een die niets heeft met het venijn van de winst, het groeimodel en het exploiteren, tot de dood ons van deze plek scheidt.” < Jeroen Olyslaegers, 2023
‘Grootouderdenken’ kan met andere woorden een kader creëren van waaruit we als grootouders onze engagementen beter gestalte kunnen geven. Wie zijn we? Wat willen we? Waarom verdienen we een plaats in het maatschappelijk debat en waar zetten we op in?
De landbouwtafels brachten een rijke oogst aan ideeën
De gesprekken tijdens en na de landbouwtafels brachten zeer veel op gang. Ze resulteerden in 17 voorstellen voor engagementen waarmee we als klimaatgrootouders aan de slag konden gaan. Die pasten op hun beurt in de 4 thema’s die vooraf met de ganse groep werden uitgekozen:
- Hoe kunnen we meer verbinding creëren en meehelpen om de polarisatie in het landbouwdebat een halt toe te roepen ?
- Wat kunnen we doen om de omslag naar een meer plantaardige voeding te stimuleren?
- Hoe kunnen we beginnende boeren helpen aan betaalbare landbouwgrond?
- Kunnen we een bijdrage leveren om boeren aan een correct loon te helpen? Welke verdienmodellen stellen we voor?
Het was overduidelijk dat het merendeel van de deelnemers zich zeer bewust waren dat er veel kan en moet veranderen en dat de klimaatgrootouders hierin een rol van betekenis kunnen spelen, vooral via verbinding en samenwerking. Verschillende deelnemers gaven ook aan dat ze bereid waren om daadwerkelijk mee te werken.
Hoe verder ?
De lezing van Karel Arnaut maakte zeer veel los en leverde veel (online) gesprekken en reflecties op over wat “grootouderdenken” voor de werkgroep landbouw betekent. Deze zoektocht naar “grootouderdenken” als toetsingskader voor ons engagement gaat verder en is niet af.
We zochten naar de waarden die we als grootouders nastreven en waarmee we verbinding creëren in onze groep. Ze inspireren ons gemeenschappelijk streven.
Om de bomen in het bos nog te zien, beslisten we om via clustering alle kenmerken onder te brengen in verschillende kernwaarden. Zo kwamen we tot 5 clusters die de brede lading van ons “grootouderzijn” kunnen dekken, ons ‘grootouderkader’.
Kernwaarden | Onderliggende waarden |
Zorg | bezorgdheid – verbinding – nabijheid – inclusie – vreugde – samenwerking – empathie |
Wijsheid | Zelfkennis – bescheidenheid – geestelijke erfenis – oog voor nuance – tevreden – systeemdenken – geduld – bewustzijn van complexiteit – expertise – ervaring |
Onafhankelijk | Ongebonden – vrij zijn – vrije tijd hebben – basisinkomen (pensioen) |
Langetermijn denken | Focus op toekomst – verder denken (tweestapsdenken, Karel Arnaut) – regeneratief denken |
Intergenerationele verbinding | Interactieve samenwerking tussen generaties – denken in functie van toekomstige generaties – Jongere generaties betrekken bij wat we doen |
We willen met de werkgroep zeker niet de exclusiviteit van “grootouderdenken” claimen. Het is voor ons een benadering die helpt om ons doen en laten als (klimaat)grootouder bewuster te kaderen. Het zijn onze toetsstenen die we gebruiken om ons engagement vorm te geven, die bij ons passen en waarmee we aan de slag kunnen.
Wat willen we concreet verder doen?
De 17 voorstellen van de landbouwtafels zijn getoetst aan ons grootouderkader. Ook de feedback die we ontvingen van deelnemers aan de landbouwtafel is verwerkt.
Op 21 januari 2025 kwamen we opnieuw samen met de werkgroep om knopen door te hakken over ons verder engagement als landbouwgroep binnen de klimaatgrootoudersfamilie. Ons ‘grootouderkader’ en uiteraard ook onze gemeenschappelijke visietekst “De landbouw die we nodig hebben” stonden hierbij centraal en versterkten elkaar. Natuurlijk was er daarnaast ook het besef dat we niet alles kunnen opnemen en dat we duidelijke keuzes moeten maken enerzijds om onszelf te beschermen, anderzijds om wat we willen doen meer slaagkans te geven.
Op basis van dit overleg zijn 3 thema’s weerhouden waarmee we in werkgroepen aan de slag zullen gaan:
1. De werkgroep Verbinding ziet de boerderij als publieke ruimte en wil zich inzetten om samen met boeren ontmoetingsplekken te maken waar
- burgers (grootouders, kleinkinderen, anderen) vertrouwd geraken met landbouw, natuur en “landbouwnatuur”
- boeren inspiratie kunnen opdoen (rond samenwerking, community, netwerking, korte keten …)
- Waar de community (tussen beide) kan versterkt worden.
Tegelijk wil deze werkgroep nagaan of het mogelijk is om met boeren en andere geïnteresseerden op excursie te gaan naar inspirerende voorbeeldbedrijven. Hiermee willen we innovatie stimuleren door van elkaar te leren en door samen te werken. Deze groep zoekt hiervoor verbinding met organisaties die hiermee al bezig zijn.
2. De werkgroep landbouwtafels wil net als vorig jaar overleg en inspiratie bevorderen via gesprekken met klimaatgrootouders en andere geïnteresseerden.De combinatie met praktisch werk op de boerderij willen we zeker behouden. Deze werkgroep zal de inhoudelijk thema’s verder uitwerken en de betrokken actoren of experten bijeen brengen. Diverse landbouwthema’s die tijdens de landbouwtafels naar voren kwamen, zullen hier opnieuw aan bod komen.
3. De werkgroep Support wil haar ondersteunende rol blijven waarmaken voor Voedsel Anders en onze moederorganisatie Grootouders voor het Klimaat. Landbouw en klimaat blijven onze topics. We hopen voor beide organisaties een klankbord te zijn waarbij we vanuit grootouderdenken inspireren. We willen zo ons voedselsysteem, klimaat en biodiversiteit aan elkaar linken en mee zoeken naar oplossingen.
Oproep om met ons samen te werken !
We eindigen graag met een oproep om mee te werken. Onze nog jonge werking geeft veel voldoening. We zijn er bovendien van overtuigd dat we vanuit grootouderdenken een bijdrage kunnen leveren om onze kinderen en kleinkinderen een leefbaar landbouwmodel na te laten, dat gezonde voeding, een eerlijk inkomen voor de boer en een natuurvriendelijke, verbindende landbouw combineert. Daarvoor doen we het !
Voel je je aangesproken, stuur ons dan een mail. We kijken ook uit naar uw suggesties of opmerkingen!
Reactie toevoegen