Afbeelding: Toename van het aantal wereldwijde bosbranden in de afgelopen twintig jaar. Situatie 2021. © University of Maryland en Global Forest Watch
Vorige maand publiceerden de University of Maryland en de Global Forest Watch, GWP, een overzicht van het verlies aan bos in de afgelopen twintig jaar. De GWP is een initiatief van het World Resources Institute. Het instituut is gevestigd in Washington DC en heeft een bijzonder gedetailleerde en informatieve website. U vindt hem hier. Het overzicht berust op de jaarlijkse gegevens over het bosverlies door brand die door de Universiteit van Maryland worden verzameld en geanalyseerd. De analyses berusten op Landsat-satellietbeelden.
Landsat is een gemeenschappelijk project van de Amerikaanse Geologische dienst (USGS) en de National Aeronautics and Space Administration (NASA). De eerste Landsat-satelliet werd in 1972 gelanceerd. Op dit moment zijn er drie Landsat-satellieten (Landsat 7, 8 en 9) operationeel. Het doel ervan is het verzamelen van aardobservaties over het landgebruik voor bijvoorbeeld bos-, land- en mijnbouw. Maar ook veranderingen als gevolg van ONZE klimaatcrisis, zoals droogte, natuurbranden en de ongekende verstedelijking als gevolg van de snelle bevolkingsgroei, worden geanalyseerd. Met de drie nieuwste satellieten van Landsat Next kunnen, in 2030, details van 10 m2 worden waargenomen. Bovendien zullen er veel vaker waarnemingen van dezelfde plek mogelijk zijn. Aan waarnemingen is er geen gebrek; aan politieke wil helaas wel en al veel en veel te lang.
In feite stelt Landsat ons is staat de gevolgen van onze vaak geïndustrialiseerde activiteiten te zien, in te schatten, te voorspellen en er iets aan te doen. Het is een uitstekende management tool om de gevolgen van de drie grote planetaire crisissen aan te pakken. Maar dat gebeurt te weinig en de resultaten zijn teleurstellend, omdat het dikwijls aan politieke moed ontbreekt. Of moeten we concluderen dat de macht van de grote multinationals met de voor hen zo goedkope industriële lobby sterker of groter is, dan de al dan niet democratisch gekozen overheden? Dat zou de wereld op zijn kop zijn. Alhoewel……
Er zijn zelfs premiers die wat ONZE klimaatverandering betreft hun pauzeknop willen indrukken of aan het einde van hun loopbaan nog één keer laten zien hoe funest hun liberaal beleid was en is. Zo droeg de demissionaire Nederlandse premier Marc Rutte – die de realiteit van ONZE klimaatcrisis nauwelijks ziet – ondanks eerdere afspraken – die hij voor het gemak zelfs ongeldig verklaarde – nog even snel de klimaatzwabberaar en de CDA de nek omdraaiende Wopke Hoekstra voor om Frans Timmermans op te volgen. Ook hier is voor zowel hem als voor Ursula von der Leyen partijpolitiek en wat de laatste betreft ook haar eigen positie, belangrijker dan de toekomst van Europa en zeker dan het ‘iets te doen’ aan ONZE klimaatcrisis. Waanzin ten top.
Davos-praatjes vullen geen gaatjes
Het Wereld Economisch Forum, WEF werd in 1971 opgericht door de Duitse econoom en zakenman Klaus M. Schwab. Het is een dure, niet duurzame netwerkorganisatie van CEO’s van de grootste bedrijven ter wereld – waaronder Total Energies -, van staatshoofden, politici, intellectuelen en journalisten. Jaarlijks trekken er ongeveer 2500 personen naar deze industriële hoogmis in de Zwitserse alpen.
Tegenwoordig beweert het WEF zelfs dat ONZE klimaatcrisis en duurzaamheid hoog in hun vaandel staan. Maar dit familiebedrijf, waar de deelnemers gewoonlijk met hun eigen vliegtuigen arriveren, is volgens de Süddeutsche Zeitung slechts een ‘gelddrukmachine’ voor de Schwab’s. Greenpeace stelde nochtans in het begin van dit jaar het gebruik van privévliegtuigen aan de kaak. In feite is het WEF een dinosaurus die vergeten is uit te sterven.
Wat het gebruik van privévliegtuigen betreft, lijkt het WEF op de jaarlijkse Tomorrowland hoogmis in Boom. Als een goed lopende industrie prijst het zichzelf aan met de zin: “We are… The People of Tomorrow. We believe in enjoying life to the fullest without having to compromise everything. We are responsible for the generation of tomorrow and respect each other and Mother Nature.” Ik verbaas me regelmatig over de onzin die marketing- en reclamemensen verzinnen, sprookjes die goed verkopen en heel slecht zijn voor de duurzaamheidstransitie. Maar ze doen wel de kassa rinkelen. In twee weekenden genieten 400.000 feestvierende en drinkende bezoekers uit 200 landen van hun bizarre toekomst. Greta Thunberg is er voor zover ik kan nagaan, nooit geweest. Ik ook niet.
Toch zorgde Greta als zestienjarige klimaatactiviste en grondlegger van de marsen van stakende schoolkinderen voor het klimaat, in 2019 voor opschudding op het WEF. Zij was het die de heren en dames uit het tot uitsterven gedoemde industriële tijdperk, een spiegel voorhield.
“Ons huis staat in brand”, zei ze tegen de zichzelf als de crème de la crème beschouwende top van onze wereld. “In Davos praten mensen graag over succes, maar aan financieel succes hangt een prijskaartje, en op het gebied van het klimaat hebben we gefaald. Tenzij we de tekortkomingen van ons systeem erkennen, zal er onuitgesproken lijden zijn.” Profetischer kon niet.
De longen op het land verbranden
Door Landsat en het werk van de Universiteit van Maryland en de GWP, weten we nu dat ons huis inderdaad in brand staat. Je hoeft slechts het nieuws van de afgelopen maanden te volgen om te horen over ongekende bosbranden in Canada en Zuid-Europa. Er gaat bijna geen dag voorbij waarin zelfs de VRT een verband legt met ONZE klimaatverandering. En dat terwijl onze briljante premier De Croo maar op een pauzetoets blijft hameren.
Het is geen wonder dat de weerstand tegen deze politieke dino’s snel toeneemt. In Nederland blies de uitgekiende, gewetenloze, liberale opportunist Marc Rutte zowaar zijn eigen regering op om er, politiek gezien, beter van te worden. Maar dit keer vergiste de man zich. De Nederlander pikt hem eindelijk niet langer. Er is een ware aardverschuiving aan de gang in het Nederlandse politieke landschap, terwijl Vlaanderen door keutelt. Hopelijk leidt dit in het sociaal uitgeklede Nederland tot een meer sociale en duurzame maatschappij, waarin de berstrijding van de klimaatcrisis wel wordt aangepakt.
Met INEOS Project One wil de Vlaamse regering haar steentje bijdragen aan de derde grote mondiale wereldcrisis, die van de chemische vervuiling. Wat ONZE klimaatverandering betreft doet de pas uit haar dino-ei gekropen klimaatminister Zuhal Demir het uitstekend, denkt men blijkbaar.
In Vlaanderen hebben we wat dat betreft nog een lange weg te gaan. Met een minister-president die denkt dat de industrie en de kennisinstellingen zijn gebrek aan leiderschap wel zullen compenseren en ONZE klimaatverandering zullen oplossen, raken we geen meter vooruit. Blijkbaar rekent hij nu ook op de medewerking van chemiereus INEOS. Met Project ONE bouwt INEOS naar eigen zeggen de meest energie-efficiënte ethaankraker in Europa. In Antwerpen denkt men zo de chemische cluster in de haven te kunnen verduurzamen en versterken. De Vlaamse regering, met NVA-burgemeester Bart De Wever aan kop, steekt er gelijk veel belastinggeld in.
Op de website van het project kun je zowaar lezen: “Het begin van beter in Antwerpen”. Ammehoela, het lijkt wel of ze een dino willen reanimeren! Samen met de charmante, pas uit haar dino-ei gekropen klimaatminster Zuhal Demir, bakken ze er echt niets van en zijn ze een blok aan het been van de Belgische regering, die ook al niet uitblinkt in doortastendheid. Dames en heren politici en bestuurders: chemische vervuiling is de derde grootste mondiale crisis van deze eeuw! En daar wil Vlaanderen wel zijn steentje aan bijdragen. Wat een gebrek aan visie.
ONZE klimaatverandering is een mondiaal probleem dat regionaal is veroorzaakt. We komen er alleen maar uit als we gaan samenwerken.
Even terug naar de wereld die in brand staat. Elke pixel van de Landsat satellieten geven gedetailleerde informatie over een oppervlak van 30 m2. De onderzoekers van de Universiteit van Maryland hebben hun jaarlijkse gegevens over het verlies van de bedekking van het land door bomen nauwkeurig bestudeerd. Ze kunnen branden, waarbij de meeste of alle levende bomen omkomen, onderscheiden van andere oorzaken van het verlies aan bosbedekking, zoals landbouw of bosbouw.
Zo konden ze gedetailleerde patronen in het verlies aan bosbedekking door branden over een periode van 21 jaar in kaart brengen. Gevallen waarin bomen worden gekapt en later worden verbrand, worden niet meegerekend evenals bosbranden met een lage intensiteit en onder de grond omdat hierbij nauwelijks een verlies van boomkruinen op de schaal van n pixel optreedt. De website van de Global Forest Watch geeft hierover, in een ‘dashboard’, gedetailleerde overzichten. Zo blijkt dat in 2021 84% van de bosbranden in het boreale gebied van Canada , Rusland en de VS plaatsvonden. Hierbij gingen bossen in een gebied van 7,8 miljoen hectare in rook op. De beruchte bosbranden in het Amazonegebied vallen hierbij, ondanks alle media aandacht, in het niet.
Het effect van 5 jaar Klimaatmarsen
In het verhaal Five years of ‘Fridays for Future’ in Social Europe, what future now? geven vier jongeren hun mening over wat het effect is geweest van de door Greta Tuhnberg begonnen en volgehouden klimaatmarsen in Duisland. Wat startte als het protest van één zestienjarig meisje is uitgegroeid tot een wereldwijde demonstratie van miljoenen vaak jongere mensen in de Fridays for Future klimaatbeweging. Wij als Grootouders voor het Klimaat zijn hieraan nauw verbonden, omdat we vanaf het allereerste begin de jongeren steunen in hun terechte strijd voor een leefbare toekomst en klimaatrechtvaardigheid. Het protest was overweldigend, maar spijbelen dat mag niet, evenmin als rijden door een rood stoplicht (ook niet middenin de nacht).
Herinnert u zich nog de reacties van onze fantasieloze politici? In de afgelopen jaren heeft met name de partij van Bart De Wever, die van mening is dat de spijbelende leerlingen niet in doemverhalen moeten geloven maar in innovatie, het noodzakelijke klimaatbeleid gesaboteerd. Kent u de verhalen van Asterix en Obelix? Zo ja, dan weet u dat Obelix in de geheimzinnige toverdrank was gevallen en een reuzenkracht had. Wel de oude nog steeds aan de macht zijnde politici zijn in de toverdrank van het (neo)liberale kapitalisme en de industriële, belasting ontwijkende multinationals, gevallen. Ze geloven nog steeds in hun sprookjes.
Er is, buiten de Vlaamse politiek, veel veranderd in de afgelopen vijf jaar. De Europese Green Deal heeft zich ontwikkeld. Helaas staan sommigen nu op de rem ‘om de boeren te helpen’ of om domweg op een niet bestaande pauzeknop te hameren. Overal zijn organisaties van klimaatactivisten
ontstaan, die de overheid en het bedrijfsleven voortdurend een spiegel voorhouden. Het protest is grimmiger aan het worden, evenals de reactie van de overheid. In Nederland is het opvallend dat demonstrerende boeren door ‘oom en tante agent’ anders worden behandeld dan demonstrerende klimaatactivisten van extinction rebellion, die een Haagse snelweg bezetten.
Het aantal rechtszaken neemt dan ook hand over hand toe. Eigenlijk is het dieptriest dat verontruste jonge en oudere burgers hun democratisch gekozen overheden via rechtszaken moeten dwingen om hun mensenrechten te respecteren. Het is de kracht van een democratie dat dit kan. Maar helaas is het ook te wijten aan de arrogantie van de macht dat dit nodig is. Zij geven immers niet thuis of spelen ambtelijke en procedurele spelletjes, zoals is gebeurd bij onze Klimaatzaak, waarvan op 14 september de pleitzittingen in het Hof van Brussel beginnen. De Belgische overheden zouden zich dood moeten schamen. Toch onderschatten ze de macht van de geïnformeerde, verontruste burgers en kiezers. Wordt 2024 ook wat dat betreft eindelijk een keerpunt? Wie zijn verstand gebruikt en een goede toekomst voor zijn kleinkinderen wil, stemt uiteraard niet op de huidige notoire dwarsliggende regeringspartijen.
Het macabere gezicht van ONZE klimaatverandering
Ondertussen neemt onze klimaatcrisis steeds grotere proporties aan en steekt onze klimaatminister Zuhal Demir haar kop steeds verder in het drijfzand van het geloof in innovatie en de industrie die alles oplost. Zelfs nu wij, zoals was verwacht, een relatief normale zomer hebben gehad, gebeurde er om ons heen de ene ‘natuur’ramp na de andere. Het Middellandse zeegbied werd geteisterd door bosbranden, mariene hittegolven en nu door regenbuien waar geen einde aan komt omdat de stormen een onuitputtelijke bron van opgewarmd zeewater over het land uitstorten. Het lijkt wel of de Griekse goden van weleer aan het waterhozen zijn geslagen. Toch zijn wij het die dit hebben veroorzaakt door onze egoïstische en vooral niet duurzame manier van leven ten koste van vele andere wereldburgers.
Deze zomer had bijna iedereen ter wereld last van de zomerse hitte op het Noordelijk Halfrond, aldus Climate Central, 7 september 2023
Op het mondiale en het regionale niveau is de planeet behoorlijk van slag af. Op 7 september publiceerde Climate Central hierover een verbijsterende wetenschappelijk getoetste (peer-reviewed) publicatie. Hieruit blijkt, aldus een pakkende kop van Reuters, dat 98% van de wereldbevolking deze zomer te maken kreeg met temperatuurstijgingen door ONZE klimaatverandering. Een eerste crisis in de klimaatcrisis zou je kunnen zeggen. Of zoals VN-baas António Guterres het op 27 juli al zei: “Het tijdperk van de opwarming van de aarde is voorbij, het tijdperk van het kookpunt van de aarde komt eraan”. Persoonlijk versta ik onder dat kookpunt toch wel iets anders.
Een dag later publiceerde het secretariaat van het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake Klimaatverandering oftewel de United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC), de belangrijkste conclusies van het binnenkort te verschijnen Global Stocktake rapport. Dat is een stand van zaken rapport. Helaas is de algemene conclusie dat de wereld niet op koers ligt om de langetermijndoelen te halen van de in het akkoord van Parijs vastgelegde beperking van de mondiale opwarming. Het is ook duidelijk dat de wereld slechter af zou zijn zonder dit akkoord, maar een 1000den miljarden kostende koersverandering is dringend noodzakelijk. De kans op een leefbare en duurzame toekomst wordt snel kleiner. COP28 in Dubai zal een keerpunt moeten zijn.
Deels komt dat door de nieuwe El Niño, maar ONZE klimaatopwarming is vooral de grootste oorzaak ervan. Dat blijkt klip en klaar uit het onderzoek dat ‘attribution science‘ wordt genoemd. Hierbij wordt er een relatie gelegd tussen ONZE klimaatverandering en het extreme weer. Zo blijkt dat de kans op extreem, brandgevaarlijk weer in Oost-Canada meer dan verdubbeld is door ONZE klimaatverandering. In het westelijke Middellandse Zeegebied was de kans op extreme hitte in het voorjaar maar liefst honderd keer waarschijnlijker. Dit jaar hebben we het macabere gezicht van ONZE klimaatverandering goed kunnen zien: eerst kreunden Spanje en Griekenland onder de droogte met hittegolven en bosbranden, daarna volgden onuitputtelijke regenbuien, waar het noodweer en de overstromingen in de Ardennen bij verbleken.
De in onze ogen oneindige oceaan, neemt nog steeds zo’n 90% van al de opwarming op. Hierdoor is de oceaan sinds de Britse Industriële Revolutie 0,9oC warmer geworden. Maar zelfs die oneindige oceaan komt zo langzamerhand in moeilijkheden. En dat heeft grote gevolgen voor het weer. Volgens de Wereld Meteorologische Organisatie had 27% van de oceaan op 15 augustus last van mariene hittegolven, die veel langer duren dan de dodelijke hittegolven boven het land. Zo kunnen de huidige mariene hittegolven in de tropische Atlantische Oceaan tot in de winter duren. Dat is voor het leven in de zee geen pretje. Maar dat betekent, volgens de eerste seizoensvoorspelling van de European Centre for Medium-Range Weather Forecasts, ook dat we een relatief warme en natte herfst en winter mogen verwachten in het grootste deel van Europa.
goeie analyse ook voor Vlaanderen : nu nog aktie nodig om ook de politiek zover mee te krijgen