GvhK_GPC_DSC02025

Ontmoetingen met federale ministers

Les Grands-Parents pour le Climat en Grootouders voor het Klimaat samen op pad

Voor ons eerste project samen hebben we op initiatief van Les Grand-Parents pour le Climat een nieuwjaarsbrief geschreven aan verschillende federale ministers die een grote betrokkenheid hebben met klimaat of het milieu. In onze brief die we op 18 januari 2021 met de fiets of per mail bezorgden, vroegen we een gesprek en we formuleerden onze vragen rond de thema’s klimaatbeleid, belastingen en financiële transparantie, relanceplan, energie, mobiliteit en digitalisering van economie en samenleving.

De brief aan Eerste Minister De Croo werd door hem overgemaakt aan de bevoegde kabinetsmedewerker. Het verzoek voor een ontmoeting werd persoonlijk aanvaard door 6 ministers en een ministerieel kabinet. Deze ontmoetingen waren door de omstandigheden videoconferenties. Verspreid over verschillende maanden hadden wij een gesprek met:

  • Zakia Khattabi, Minister van Klimaat, Leefmilieu, Duurzame Ontwikkeling en Green Deal
  • Thomas Dermine, Staatssecretaris voor Relance en Strategische Investeringen (gesprek met kabinetsmedewerker)
  • Vincent Van Peteghem, Vice-eersteminister en Minister van Financiën
  • Petra De Sutter, Vice-eersteminister en Minister van Ambtenarenzaken, Overheidsbedrijven, Telecommunicatie en Post
  • Tinne Van Der Straeten, Minister van Energie
  • Georges Gilkinet, Vice-eersteminister en Minister van Mobiliteit
  • Mathieu Michel , Staatssecretaris voor Digitalisering.

De bijeenkomsten waren telkens een gelegenheid om onze voorstellen te verdedigen bij de minister, en vooral om te luisteren naar hun prioriteiten.

Alle ministers zijn zich bewust van het belang van de “klimaatuitdaging” en van de noodzaak om in 2030 de CO2-uitstoot met 55% te verminderen. Het regeerakkoord vormt hun kader, waaraan ze allen een grote loyaliteit betuigen, maar we hoorden ook de grenzen die dit kader stelt.

De coronacrisis vertraagde de uitvoering van bepaalde beleidslijnen, maar gaf ook aanleiding tot grote openbare investeringsprojecten zowel op Europees als op federaal niveau. In de relanceplannen zullen criteria voor duurzame ontwikkeling toegepast worden. Maar er is ook waakzaamheid nodig om overheidssteun enkel met voorwaarden te verlenen, ook aan sectoren in crisis door de coronacrisis zoals de luchtvaart.

We hebben onze ministers telkens gevraagd wat wij, als grootouders, voor hen kunnen doen om hen te steunen bij deze overgang. Iedereen antwoordde dat ze zouden luisteren naar onze voorstellen, dat we waakzaam en kritisch moeten blijven en doorgaan met onze sensibiliseringsacties.

1 Het Klimaatbeleid

Minister Khattabi heeft een transversale coördinerende rol tussen de verschillende ministeries. Zij heeft een monitoring opgezet op basis van het principe van verantwoordelijkheid van alle ministeries die betrokken zijn bij de verdeling van de te leveren inspanningen voor het klimaat zoals die voorzien zijn in het regeerakkoord.

In verband met het klimaatproces/klimaatzaak kon de minister het standpunt van de regering niet geven.

De uitdaging van COP26 bestaat erin om te komen tot een roadmap, en deze keer met bindende doelstellingen en een betere monitoring dan voorzien in akkoorden van Parijs.

Herziening van art. 7bis van de grondwet. Het doel is om dit grondwetsartikel te laten passen in de context van de klimaatcrisis en om het principe van een rechtvaardige transitie te ondersteunen. Dit punt zal echter deel uitmaken van het bredere kader van institutionele hervormingen en de democratische vernieuwing waar de ministers Annelies Verlinden (CD&V) en David Clarinval (MR) aan de knoppen zitten.

2 Belastingen en financiële transparantie

Volgens Zakia Khattabi is het doel om de belasting te laten evolueren naar een systematische ondersteuning van de transitie. Het meerderheidsakkoord handhaafde het principe “de vervuiler betaalt”, maar ook dat de groene belasting niet bedoeld is om de staatskas te vullen maar om de transitie de bevorderen, en dus om te voorkomen dat de zwaksten het slachtoffer zouden worden. Daarom vindt de minister het wenselijk dat de overleggroep naast de traditionele sociale partners ook maatschappelijke organisaties zoals bv het Waals Netwerk voor de Strijd tegen Armoede omvat.

Volgens minister van Peteghem zal de door de regering beoogde belastinghervorming erop gericht zijn om de klimaatdoelstellingen te bereiken en zullen de lasten op werkgelegenheid verminderen. Hij wil aandacht besteden aan de maatschappelijke impact en is van mening dat de lopende projecten er nog niet klaar voor zijn.

Initiatieven voor meer transparantie met Akkoord van Parijs: dit wordt bekeken op Europees niveau met indicatoren in jaarverslagen, beleggingen, labels. De Minister steunt het label Towards Sustainability, de financiële sector moet inzien welke meerwaarde dit biedt in de aantrekkelijkheid van beleggingspakketten.  “Wie inspanningen doet voor het klimaat in zijn gedrag wil dit ook voor zijn investeringen”. “We moeten ernaartoe dat we geen fossiele brandstoffen meer financieren”. De minister voelt dit ook op EU niveau.

Financiële stimulans moet gekoppeld worden aan duurzaamheid, bv de tijdelijke verhoogde investeringsaftrek in het kader van de relance zou kunnen worden verdergezet voor duurzame investeringen. De voorstellen voor een duurzame shift zijn nog onvoldoende. De minister verwijst naar het regeerakkoord, er komen geen nieuwe belastingen tenzij in het kader van de grote fiscale hervorming. Nieuwe belastingen  moeten het gedrag veranderen door middel van aansporing en ontmoediging, de twee gaan hand in hand.

CO2 Taks : op EU niveau is er discussie over aanpassingen aan ETS tegen midden 2021. Wij vinden CO2-taks veel eenvoudiger, zal ETS wel ernstig geëvalueerd worden? De minister wil kijken naar wat mogelijk is, ook het Carbon Border Adjustment Mechanism biedt mogelijkheden voor een gelijk speelveld met bedrijven buiten Europa. Bedrijven als SIDMAR zetten al veel stappen door ETS. De minister wijst op het groene regeerakkoord en hij zal het belang van duurzaamheid op Europees niveau ondersteunen in ECOFIN.

3 Het relanceplan

Relance is het werk van alle ministers. Er moet rekening gehouden worden met wat al bestaat: “do not significant harm”. Er is samenwerking met de deelstaten en toets met de Europese commissie, stimulatie voor renovatie van woningen – investeringen in het spoor aandacht voor het sociale aspect moet behouden blijven. Veel projecten worden naar de Europese Commissie gestuurd om financiering te vragen. Naar verwachting zal 56% van het ontvangen budget toegewezen worden aan de groene transitie en “ de toekomst”. Het  stimuleringsplan van de federale overheid zal ook economische groeidoelstellingen hebben (+4%) en het versterken van de sociale bescherming op korte termijn.

De overheid staat onder druk om de door de crisis getroffen sectoren nieuw leven in te blazen. Hoe wordt het financieren van vervuilende activiteiten vermeden. Volgens het kabinet van minister Derminne hebben de bedrijven het belang van het naleven van de klimaatdoelstellingen geïntegreerd.

4 Het energiebeleid

Minister Van der Straeten heeft een langetermijnvisie en beschouwt met de Green Deal de huidige periode als historisch. Energie aanpakken is de beste manier. We kunnen het tij nog keren. Nu inzetten op elektriciteit is de volgende stap na vuur, steenkool en gas. Het beheren van de sociale en economische crisis door corona. Fundamenten leggen voor de relance, de “redéploiement”. Het gaat om het leggen van de basis voor een nieuwe energievoorziening.

De eerste stap is de kerncentrales sluiten en vervangen door hernieuwbare en “overgangs”-energieën. Het is noodzakelijk om gasgestookte centrales te gebruiken via CRM en die voor 20% op waterstof kunnen draaien maar deze zo min mogelijk inzetten en ze compatibel maken met hernieuwbare energiebronnen.  In de zomer is het nodig gebruik te maken van de overloop van wind- en zonne-energie die dan al beschikbaar is. Tegelijkertijd zal België samen met buurlanden investeren in een offshore windmolen “eiland” en dit combineren met de versterking van de marine diversiteit.

Er zullen ook investeringen komen voor industriële decarbonisering processen en voor de zoektocht naar nieuwe technologieën. Energieopslag en – terugwinning: de minister is voornemens vormen van particuliere opslag via batterijen te laten ontwikkelen en de terugwinning van particuliere elektriciteitsoverschotten door de lokale overheden.

Energie-armoede : leave no one behind. De minister heeft veel contacten met armoedeorganisaties en sociale assistenten hierover. Er loopt dit jaar, mede door corona, een project waardoor mensen met een speciaal statuut automatisch een sociaal tarief krijgen en er loopt een onderzoek om dit project te verlengen. Verminderen van het energieverbruik mag geen taboe zijn.

Over het Europees Energieverdrag ETS (Energy Charter Treaty) dat leveranciers van fossiele brandstoffen in naam van energiesoevereiniteit beschermt is de strategie op dit moment om niet uit het Verdrag te willen stappen maar om een wijziging aan te vragen zodat fossiele brandstoffen uitgesloten worden van het toepassingsgebied van het het Verdrag. De minister merkt op dat de landen die dit verdrag hebben gesloten ook de ondertekenaars zijn van het verdrag van Parijs en daarom moeten instemmen om los te komen van fossiele brandstoffen. Een onderhandelingsteam, en leden van het Europees Parlement werken hieraan.

5 Mobiliteit

Voor minister Gilkinet staat de trein centraal in zijn mobiliteitsbeleid. In 2021 moet het beheerscontract tussen de federale overheid en de NMBS vernieuwd worden. De doelstellingen zijn: meer treinen, meer comfort, betere bereikbaarheid van de stations; meer goederen per trein (een verdubbeling tegen 2030). Er zullen veel investeringen gedaan worden in de ontwikkeling van het meer toegankelijker maken van de stations aandacht voor: de hoogtes van de platforms, de liften, hellende vlakken, parkeerplaatsen voor elektrische fietsen.

De minister wil niet het aantal NMBS-parkings verhogen, noch goedkoper maken maar vooral de multimodaliteit aanmoedigen trein / tram / bus / fiets /en …er komt geen ‘Calatrava’ station meer zoals in Luik. Om de verbindingen (aangepaste dienstregelingen, etc.) met andere vervoerders te verbeteren voor het publiek is er  regelmatig en frequent overleg met de 3 regionale ministers van Mobiliteit. De  integratie tussen verschillende tarieven bus/trein /metro is er al.

Wat de lokettenkwestie betreft, kan de minister niet meer terug, maar wil hij wel commerciële en associatieve activiteiten aantrekken in stations. GvK en GPC dringen aan op de mogelijkheid om in deze gebouwen winkels en horeca te openen en de mogelijkheid om vervoerbewijzen te kopen te behouden. De minister zegt klaar te zijn om rekening te houden met de behoeften van alle doelgroepen.

Voor het goederenvervoer werden reeds stappen ondernomen met de verantwoordelijken van de haven van Antwerpen om het  boot-treinverkeer te versterken. Er werd reeds 5Mo euro toegekend aan VW Audi in Vorst om de voertuigen per trein van of naar Antwerpen te vervoeren. Meer hubs zouden welkom zijn.

Het autoverkeer

Minister Van der Straeten: inzetten op elektrische auto’s en zwaar vervoer op waterstof. Europa vraagt een datum voor de uitfasering van de gewone wagen. We stelden de vraag aan minister Gilkinet over het afschaffen van bedrijfswagens en over de behoefte aan een meer gerichte belastingheffing. De minister deelt onze mening, maar is gebonden door een meerderheidsakkoord waarin de individuele auto niet ter discussie wordt gesteld. Hij wil ook culturele verandering bevorderen, waarbij meer mensen geen auto meer willen“we zijn vrijer zonder onze auto”. Minister Gilkinet vermeldt de voortgang in het regeerakkoord: bedrijfswagens met nulemissies in 2026, een progressieve taxshift,… Het keurt ook de regionale initiatieven van belasting per km goed, vooral in Brussel.

Verbod op reclame voor te grote auto’s : GPC vermeldde de doelstelling van de campagne onder leiding van Inter Environnement Wallonie die tot doel heeft reclame voor auto’s die meer dan 100 gram CO2 uitstoten te verbieden. En stelt voor deze te verlengen met betrekking tot grote of krachtige hybride of elektrische auto’s. Zo’n initiatief zou in het parlement moeten komen, vindt de minister, hij beaamt dat de promotie voor SUV’s een probleem is en vooral als het gaat om de veiligheid.

Luchtvaart

Op het gebied van luchtvervoer wil de minister de korte afstandsvluchten afschaffen een kerosinebelasting op Europees niveau en de invoering van btw op vliegtickets. Voor de luchtvaart moet de  juiste prijs voor de tickets gerekend worden. En het internationale treinverkeer moet uitgebreid worden zodat treinen vliegtuigen kunnen vervangen op korte afstanden en pleit op Europees niveau voor overheidssteun voor internationale treinen.

6. Digitalisering: sociale en energetische gevolgen

Minister De Sutter, die telecommunicatie onder haar bevoegdheid heeft, is van mening dat digitalisering hand in hand gaat met de ecologische transitie. België is een ingewikkeld land. Voor minister De Sutter is het belangrijk dat de technologische en industriële voordelen doorwegen. Is dit mogelijk? Want noch 5G noch andere toepassingen zijn er nog niet. Wat zal het nettovoordeel zijn? Daarom is het belangrijk om een voorzorg in te bouwen, een ja maar! En de mogelijkheid om af te remmen. De digitale dienstverlening terugdraaien gaat niet. Eraan deelnemen of niet kan ook een keuze zijn en ook hiervoor moeten alternatieven voorzien worden. Ongebreidelde groei moet worden afgeremd. Het Kennis- en leerplatform Telecommunicatie zal de burgers juist informeren en de drempel verlagen.

Petra De Sutter is zich bewust van het risico van de digitale kloof en wil alternatieven voorzien voor alle publieke diensten, maar dit zal de toenemende digitalisering van diensten niet kunnen vermijden. Minister Van Der Straeten in verband met 5G : de minister is in contact met Elia die een onderzoek doet naar de stijging van het energieverbruik door elektrificatie. Elia heeft “Internet of Energy” een Belgisch project voor uitwisseling van data tussen de actoren op de energiemarkt opgezet.

Minister Mathieu Michel (Digitale uitsluiting) vermeldt een studie van de Koning Boudewijnstichting die aantoont dat 40% van de bevolking digitaal niet mee is, dit zijn vooral de kwetsbare groepen en de ouderen. Minister Michel wil een project starten om basiskennis door te geven aan veel personen, (uitvoering zou te vergelijken zijn met het Europees brevet voor eerste hulp bij ongevallen). deze personen kunnen dan op hun beurt de kennis verder geven. De beginfase zal de identificatie van de personen zijn die de basiskennis missen.

Administratieve vereenvoudiging

Minister Michel wil een interfederaal project opstarten voor administratieve vereenvoudiging. Dit samen met de regio’s, gewesten en federaal, het zou om een back-office gaan waar via een API (application programming interface, een verzameling definities op basis waarvan een computerprogramma kan communiceren met een ander programma of onderdeel) naar de juiste of andere contacten kan geleid worden. Een zeer moeilijk project omdat de administratie in België heel erg versnipperd is. De start zou het uitzoeken zijn van hoe de persoonsgegevens opgeslagen worden en gebruikt worden in de verschillende instellingen, hoe is de toegang en welke data worden bewaard….Dit is een basiswerk waaraan nog moet begonnen worden.

Wat kunnen de Grootouders doen om het beleid van de federale ministers te steunen?

Alle ministers waarderen de burgerbeweging GvK-GPC,  en vragen dat we aanwezig blijven in de klimaatbeweging, in de demonstraties en dat we helpen om de ecologisch bewustzijn van de bevolking te  vergroten. Sommige ministers stellen onze kritische kijk zeer op prijs.

Besluit

Deze ontmoetingen tonen aan dat de burgerbewegingen GvK en GPC erkend en gewaardeerd worden. We kunnen een kracht van waakzaamheid en kritiek zijn, maar ook van steun voor de ministers; het feit dat wij door 7 ministers zijn ontvangen, getuigt zeker van hun openheid en hun bereidheid om te luisteren naar het maatschappelijk middenveld, maar ook hun behoefte om de steun van de bevolking te vinden om de klimaattransitie uit te voeren. We hebben veel geleerd over hoe de Vivaldi-regering werkt, in een zekere samenhorigheid en loyaliteit, maar ook met de erkenning van de grenzen van hun overeenkomst en moeite om consensus te vinden. De klimaatuitdaging wordt door iedereen als belangrijk ervaren, zelfs als er nuances zijn. Het is duidelijk een pijler van de regeringsagenda en nergens wordt de ambitie van de regeringsverklaring ontkend. Toch zijn we bezorgd dat de Vivaldi niet genoeg tijd zal hebben om de stappen te zetten die nodig zijn om het engagement te kunnen consolideren. Er is een noodsituatie voor het klimaat en de biodiversiteit die nog niet erkend wordt. Te veel overheidsprojecten dreigen te verzanden in gebrekkige compromissen of eindeloze onderhandelingen we denken aan belasting op auto’s, de koolstoftaks de druk van de door de covid-crisis getroffen sectoren zoals de luchtvaart. Waakzaamheid van burgers is belangrijker dan ooit en dit is waar onze beweging kan helpen de  politieke wil voor de ecologische transitie te ontsluiten. Bijna alle ministers en of kabinetsleden vroegen om eventuele verdere ideeën/oplossingen/bemerkingen te blijven bezorgen los van vergaderingen.

Reactie toevoegen

Uw e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met * .