In Antwerpen staat het openbaar vervoer deze dagen weer in rep en roer. Reden ? Nadat er veel heisa was twee jaar geleden over het nieuwe openbaar vervoerplan in de Antwerpse regio met o.a. het schrappen van de populaire tram 7 in Mortsel, werd het Antwerpse tramplan bijgestuurd. Dat bijgestuurde plan werd begin februari 2022 bekend en wat bleek ? Tram 7 in Mortsel wordt behouden maar tegelijk wordt tram 15 in Mortsel geschrapt. Opgeofferd zeg maar. Uiteraard gaat er nog meer mis met het Antwerpse tramnet, maar tram 7 veroorzaakte twee jaar geleden de meeste mediaheisa.
Ook de Grootouders voor het Klimaat stonden mee op de barricades, twee van onze ambassadeurs – Janine Bischops en Warre Borgmans – maakten zelfs een filmpje over de bedreigde tram 7. Twee jaar later – nu dus – wordt tram 7 in het bijgestuurde plan behouden maar wordt tram 15 geschrapt. Tram 15 is een van de meest succesvolle tramlijnen van Antwerpen. Het verlies betekent dat vele mensen in Boechout, Mortsel, Berchem en Antwerpen de rechtstreekse verbinding – op een vrije bedding, dus zonder tussen autoverkeer terecht te komen – verliezen met het Centraal station, de zoo, de Groenplaats en Linkeroever. Uiteraard kan er overgestapt worden om die bestemmingen te bereiken, maar dat moet dan wel op bijvoorbeeld halte Harmonie die daar op zijn zachtst gezegd ongeschikt voor is.
Zeker voor minder mobiele mensen en mensen met wieltjes zoals buggy’s en rollators is dit onmogelijk. Mortsel kwam in de aandacht door mediagenieke acties, maar ook op andere plaatsen in het Antwerpse verschraalt het aanbod. Zo bevestigt het bijgestuurde Antwerpse tramplan de afschaffing van tram 4 in Hoboken en Deurne en blijven er van de vier tramlijnen naar Linkeroever nog maar twee over.
Het brede verhaal
Uiteraard heeft niet iedereen die dit artikel leest een boodschap aan welke tram- en ook buslijnen in Antwerpen nu al dan niet geschrapt worden. Maar Antwerpen is wel de kanarie in de koolmijn : het loopt mis met het openbaar vervoer in Vlaanderen. Dat het met het openbaar vervoer en meer bepaald De Lijn niet zo goed gaat is niet nieuw, al langer gaan de reizigersaantallen naar beneden. Maar de onvrede op verschillende plaatsen in Vlaanderen werd pas zichtbaar bij de hervorming die de vorige Vlaamse regering in de steigers zette en tijdens deze regering maar niet resulteert in nieuwe openbaar vervoerplannen. Eerst in de Antwerpse vervoerregioraad en daarna in de vervoerregioraad Vlaamse Rand raakten de plannen einde 2020 maar niet aan een positief advies. Ook in het Pajottenland trokken verschillende gemeenten aan de alarmbel Pajottenland in het verweer tegen fikse verschraling busaanbod: “Net nu men iedereen op de bus wil, duwt De Lijn onze hele regio richting auto” – Gooik nieuws – NewsLocker. Het gevolg daarvan was dat minister Peeters de nieuwe plannen “on hold” zetten tot 2022. Als de Antwerpse protesten ook dit keer verder uitdeinen ziet het er voor deze nieuwe deadline niet goed uit. In elk geval loopt de geplande hervorming van het openbaar vervoer flinke vertraging op, zie ook Omwenteling openbaar vervoer loopt vele jaren vertraging op | De Standaard .
Sociaal rechtvaardige transitie stropt
De trage hervorming van het openbaar vervoer in Vlaanderen is geen goed nieuws voor de klimaatdoelstellingen en al zeker niet voor een sociaal rechtvaardige transitie. Het zijn alvast twee schoentjes die wringen. Om de klimaatdoelstellingen te halen wordt er immers veel verwacht van de “modal shift” : autoverplaatsingen met veel CO2-uitstoot moeten verminderen ten voordele van duurzame verplaatsingen te voet, met de fiets of met het openbaar vervoer. Bij het openbaar vervoer wringt het eerste schoentje. De laatste tien jaar investeert de Vlaamse Regering niet alleen minder en minder in openbaar vervoer, de nieuwe plannen die De Lijn worden opgelegd (zie boven) moeten “budgetneutraal” gebeuren. Uiteraard zijn er ook plaatsen in Vlaanderen waar het openbaar vervoer er met de nieuwe plannen van De Lijn op vooruit gaat, maar algemeen blijft het neerkomen op het herverdelen van de schaarste. Het tweede schoentje dat wringt is het sociale verhaal : de klimaattransitie moet sociaal zijn of niet zijn, daar zijn ook vele van onze ambassadeurs het over eens. Echter : een van de meest duidelijke voorbeelden dat klimaattransitie niét sociaal is, is de mobiliteit met de zwakke positie van het openbaar vervoer. Het zijn immers de meest kwetsbare en minder begoede mensen die door besparingen en jarenlange onder-investeringen in het openbaar vervoer de prijs betalen : velen van hen kunnen hun enige vervoersmiddel niet meer gebruiken waardoor vervoersarmoede ontstaat.
“dat klimaattransitie niét sociaal is zie je aan de zwakke positie van het openbaar vervoer in Vlaanderen. Het zijn de meest kwetsbare en minderbegoede mensen die door besparingen en jarenlange onder-investeringen in het openbaar vervoer de prijs betalen”
Onhoudbare situatie
Hervormingsplannen of niet, het openbaar vervoer in Vlaanderen rijdt zich vast in het financieel keurslijf dat opgelegd wordt. De enige oplossing is dat de Vlaamse Regering meer geld vrij maakt voor het openbaar vervoer. Niet in een verre toekomst maar nu. En daar wringt het finale schoentje. Want de prioriteiten zijn duidelijk, nog steeds wordt er veel meer geïnvesteerd in de auto dan in het openbaar vervoer. De fiets komt er nog redelijk goed uit, maar feit blijft – om het met de woorden van een vertegenwoordiger van de reizigersorganisatie TreinTramBus te zeggen : “er is in Vlaanderen een shift richting auto en fiets, maar weg van het openbaar vervoer”. Deze situatie wordt onhoudbaar.
Vervolg
Maandag 28 februari. De Antwerpse Vervoerregioraad kiepert voor de tweede keer het opgestelde Antwerpse tramplan in de prullenmand. Derde keer goeie keer ? Of blijft het rondjes draaien tot wanneer het keurslijf van de budgetneutraliteit wegvalt en er meer geïnvesteerd wordt in een kwaliteitsvol en betrouwbaar openbaar vervoer voor iedereen ? Antwerps tramplan voor de tweede keer in de prullenmand (Antwerpen) | Gazet van Antwerpen (gva.be)
Reactie toevoegen