Experten waarschuwen voor nog zwaardere pandemieën als we ons risicogedrag t.a.v. biodiversiteit en ecosysteemdiensten niet drastisch veranderen. Preventie tegen biodiversiteitsverlies kan ons behoeden voor dat scenario. De economische kost van preventie is trouwens 100 keer lager dan die van ad hoc pandemiebestrijding. Waarop wachten we dus?
De Grootouders voor het Klimaat vatten voor u de belangrijkste bevindingen samen van het expertenrapport van de IPBES (Intergovernmental Platform on Biodiversity and Ecosystem Services). Het volledige rapport en een uitgebreide samenvatting vindt u hier.
In een notendop
Tussen de 631.000 – 827.000 onbekende virussen in de natuur kunnen mensen besmetten.
Pandemieën worden volgens prognoses frequenter, dodelijker en duurder.
De economische kost van een pandemie is 100 keer zo hoog als de kost van preventie.
Pak risico’s aan, waaronder ontbossing en handel in wilde dieren.
Belast activiteiten met een hoog pandemie-risico.
In de toekomst zullen pandemieën vaker opduiken, zich sneller verspreiden, meer schade toebrengen aan de wereldeconomie en meer mensen doden dan COVID-19, tenzij de wereldwijde aanpak van besmettelijke ziekten verandert. Dat staat in een nieuw rapport over biodiversiteit en pandemieën van 22 vooraanstaande deskundigen uit de hele wereld. De deskundigen zijn het erover eens dat ontsnappen aan het tijdperk van de pandemieën mogelijk is, maar dan wel via preventie i.p.v. reactie achteraf.
COVID-19 is al de zesde wereldwijde pandemie sinds de Spaanse Griep van 1918. Opnieuw is de pandemie volledig te wijten aan menselijke activiteiten, ook al is het virus zelf van dieren afkomstig. Dat stelt het rapport van 7 januari 2021. Naar schatting zijn er nog 1,7 miljoen ‘onontdekte’ virussen bij zoogdieren en vogels, waarvan er zo’n 827.000 mensen kunnen infecteren.
“De oorzaak van de COVID-19 pandemie is niet ver te zoeken,” stelt Dr. Peter Daszak, voorzitter van de IPBES-workshop (Platform voor Biodiversiteits- en Ecosysteemdiensten) die de oorzaken van de COVID-19-uitbraak onderzocht. “Dezelfde menselijke activiteiten die de motor zijn van klimaatverandering en het verlies aan biodiversiteit, drijven ook het risico van een pandemie aan door hun impact op ons leefmilieu. Veranderingen in ons landgebruik, de schaalvergroting en intensivering van de landbouw en handel, productie en consumptie die allesbehalve duurzaam zijn georganiseerd, verstoren de natuur en vergroten het contact tussen wilde en gedomesticeerde dieren, ziektekiemen en mensen. Die weg leidt onvermijdelijk naar pandemieën.”
Omgekeerd kunnen we het risico op een pandemie serieus verminderen door de menselijke activiteiten die het verlies aan biodiversiteit veroorzaken af te bouwen, door betere conservering van kwetsbare gebieden en door de niet-duurzame exploitatie van regio’s met hoge biodiversiteit serieus terug te dringen. Dit vermindert het contact tussen wilde dieren, gedomesticeerde dieren en mensen en voorkomt de verspreiding van nieuwe ziekten, aldus het rapport.
Er is overweldigend wetenschappelijk bewijs voor deze eigenlijk zeer positieve conclusie, aldus Dr. Daszak. “We beschikken over de hefbomen om pandemieën te voorkomen, maar onze aanpak nu laat die mogelijkheden onbenut. We proberen ziekten met vaccins en geneesmiddelen in te dammen en onder controle te houden eens ze uitgebroken zijn. Maar willen we weg uit het tijdperk van de pandemieën, dan moet de focus gaan van reactie naar preventie”. “Het feit dat menselijke activiteit onze natuurlijke omgeving fundamenteel heeft veranderd, hoeft niet perse negatief te zijn. We kunnen onze kracht om verandering teweeg te brengen immers ook inzetten om zowel het risico van toekomstige pandemieën te verminderen als dat van klimaatverandering”.
Het rapport stelt onomwonden dat vertrouwen op technologische oplossingen zoals het snel ontwikkelen en uitrollen van nieuwe vaccins en therapieën een “trage en onzekere weg” is, die immens menselijke leed veroorzaakt en tientallen miljarden dollars aan economische schade toebrengt aan de wereldeconomie. We weten dat de economische kost van COVID-19 wereldwijd al 8-16 biljoen dollar bedroeg in juli 2020 en dat de kosten voor de Verenigde Staten alleen al tegen het 4e kwartaal van 2021 wellicht oplopen tot 16 biljoen dollar. Deskundigen begroten de kosten van pandemiepreventie op één honderdste van die van bestrijding achteraf. Er zijn dus sterke economische stimuli voor een “transformatieve verandering” oftewel een compleet andere aanpak.
Het rapport somt een aantal concrete beleidsvoorstellen op om het pandemiegevaar te verminderen en te keren, waaronder:
– een intergouvernementele raad op hoog niveau oprichten ter preventie van pandemieën, die beleidsmakers informeert over opkomende ziekten, die hoogrisico-gebieden aanduidt en een wereldwijde monitoring coördineert.
– een internationale overeenkomst realiseren tussen landen over doelstellingen of streefcijfers m.b.t. de bescherming van mens, dier en milieu.
– de “One Health”-aanpak institutionaliseren in nationale regeringen om de paraatheid voor een pandemie op te bouwen, de preventie van pandemieën te verbeteren en uitbraken te onderzoeken en onder controle te houden.
– gezondheidseffectbeoordelingen m.b.t. pandemieën invoeren voor grote ontwikkelings- en landgebruiksprojecten en de financiële steun voor landgebruik hervormen, zodanig dat de voordelen of risico’s voor biodiversiteit en gezondheid expliciet worden geëvalueerd.
– ervoor zorgen dat de economische kosten van pandemieën worden meegenomen in het consumptie- en productiebeleid en in overheidsbegrotingen.
– de soorten consumptie, de wereldwijde landbouwpraktijken en de handel die tot pandemieën leiden, ontmoedigen, bijvoorbeeld door belastingen of heffingen op de vleesconsumptie, de veeteelt en andere economische activiteiten met een hoog pandemie-risico
– de zoönotische ziekterisico’s in de internationale handel in wilde dieren verminderen d.m.v. specifieke gezondheids- en handelspartnerschappen, door het stopzetten van handel in soorten met een hoog ziekterisico, door de wetshandhaving m.b.t. de illegale handel in wilde dieren en door betere voorlichting over de gezondheidsrisico’s van de handel in wilde dieren en planten.
– de kennis van inheemse volkeren en lokale gemeenschappen gebruiken in preventieprogramma’s voor pandemieën, hen grotere voedselzekerheid garanderen en de consumptie van in het wild levende dieren ontmoedigen
– meer kennis opbouwen m.b.t. de risico’s van illegale, ongereguleerde tegenover legale en gereguleerde handel in wilde dieren, de relatie tussen de degradatie en het herstel van ecosystemen, de structuur van het landschap en het risico van het ontstaan van ziekten.
Het IPBES-rapport is klaar en het laat aan duidelijkheid niets te wensen over. Tijd dus voor overheden wereldwijd om bescherming van biodiversiteit te combineren met preventie van nieuwe pandemieën!
Bekijk ook “Hoe redden we de biodiversiteit“, een podcast van Eos met Hilde Eggermont van het Belgisch platform voor biodiversiteit.
Ook One Planet Summit (11 jan. 2021) buigt zich over biodiversiteit
De wereld komt geen enkele afspraak over biodiversiteit na. 2021 moet een keerpunt worden!
In het najaar 2020 verscheen een nieuw alarmerend rapport over de wereldwijde biodiversiteit. Van de twintig doelen die tien jaar geleden zijn afgesproken, is er nog geen één volledig bereikt, melden de Verenigde Naties. Verrassend is het VN-rapport niet. Zusterorganisatie Ipbes waarschuwde in december 2020 al dat een miljoen soorten dreigen uit te sterven. En begin januari 2021 meldde het Living Planet Report van het WNF (Wereld Natuur Fonds) dat de omvang van dierenpopulaties in de laatste vijftig jaar met twee derde is afgenomen. Nochtans helpt ingrijpen wel. Dankzij beschermende maatregelen zijn er minder vogels en zoogdieren uitgestorven dan bij ongewijzigd beleid en is de omvang van beschermde gebieden toegenomen, van 10 tot 15 procent op het land en van 3 tot 7 procent in het water, al blijft die verbetering ver uit de buurt van de 30 procent die minimaal nodig is. Waar de visserij duurzaam is, herstelt de visstand zich, en op eilanden zijn invasieve soorten succesvol teruggedrongen. Maar om het tij echt te keren zijn drastische maatregelen nodig, die ook goed zijn voor het klimaat: betere bescherming van leefgebieden van dieren en van bossen en oceanen, stoppen met overbevissing en uitputting van land en verduurzaming van de voedselproductie en -consumptie.
Een kopgroep van politiek leiders in Europa, Afrika en Azië wil nu het roer omgooien en in 2021 wereldwijde coalities met ambitieuze afspraken maken voor natuurbescherming. Ze willen echt een halt toeroepen aan natuurverlies en het grootschalig uitsterven van plant- en diersoorten. “De toekomst van onze planeet hangt af van ons handelen”, zei de Franse president Macron op de digitale One Planet Summit in Parijs, die hij organiseerde samen met de Verenigde Naties en de Wereldbank. Zijn minister van ecologie riep op: “Onze bossen staan in brand, de oceanen zijn vervuild: als we niets doen zullen 1 miljoen soorten uitsterven.” “We hebben geen moment te verliezen”, zo spoorde ook de Britse prins Charles de politici aan om aan de slag te gaan tegen ontbossen, vervuiling, klimaatverandering, verzuring van de zee en de plasticsoep. Premier Rutte wees op het belang van controle op bedrijven, om illegale kap van bossen tegen te gaan.
Tijdens het on-line Parijse topoverleg wezen veel leiders expliciet op de link tussen de verstoorde balans tussen mens en natuur en het uitbreken van corona. “De gezondheid van de mensheid vraagt om een gezonde natuur”, zei secretaris-generaal António Guterres van de VN. Biodiversiteit is onze levensverzekering. Het Wereld Natuur Fonds onderschrijft dat.. “Behoud van bos en natuur gaat tegelijk klimaatverandering tegen.” We moeten onze relatie met de natuur helemaal herdenken, zo veel is duidelijk, en onze businessmodellen en consumptiegewoonten heroriënteren. Dat zou in 2021 echt de bedoeling zijn.
Vier kernthema’s werden besproken: 1) de bescherming van terrestrische en mariene ecosystemen 2) de promotie van agro-ecologie, zo belangrijk voor voedselzekerheid 3) het aantrekken van nieuwe publieke en privé financiering voor het duurzaam beheer en het herstel van ecosystemen en 4) het koppelen van de financiering voor klimaat en biodiversiteit. Met de coronacrisis komt daar nog een extra aandachtspunt bij: de link tussen ontbossing, soortenbeleid en de menselijke gezondheid. We vermijden toekomstige pandemieën door de ontbossing te keren en onze contacten met wilde dieren te beperken.
Samengevat: de wereldwijde transitie naar een groene economie moeten we versnellen en het klimaat en de natuur moeten in het centrum staan van de wereldwijde relance na COVID 19.
Reactie toevoegen