Op zondag 27 juni ’21 – van 15u tot 17u – organiseert Stop Ecocide de eerste Stop Ecocide mars ooit in ons land. De timing is niet toevallig want op 22 juni wordt dé definitie van Ecocide – opgesteld door een juridisch expertenteam – eindelijk een feit. Daarna is het zaak om een effectieve ecocide-wetgeving van de grond te krijgen, waarmee grootschalige destructieve praktijken van bedrijven – genre het actuele PFOS-dossier – kunnen worden verboden of bestraft.
- Wat is ecocide en waarom is Stop Ecocide zo belangrijk? Dat vertelt je dit filmpje.
- Alles over de mars en het parcours voor zondag 27 juni vind je op dit facebookevent.
- Stem ook voor de opname van ecocide als een internationale misdaad in het Strafhof van Den Haag. Met deze internationale petitie wordt het moeilijker voor bedrijfslobbyisten om uit puur eigenbelang de hielen in het zand te zetten.
- Wil je weten hoe je als burger kan meewerken aan deze hoopvolle evolutie, informeer je via Ecocidemarch.weebly.com en/of de StopEcocide nieuwsbrief.
“The rules of our world are laws, and they can be changed. Laws can restrict or they can enable. What matters is what they serve. Many of the laws in our world serve property – they are based on ownership. But imagine a law that has a higher moral authority… a law that puts people and planet first. Imagine a law that starts from first do no harm, that stops this dangerous game and takes us to a place of safety….” Polly Higgins, 2015
“We need to change the rules.” Greta Thunberg, 2019
Ecocide in een notendop
Ecocide is “de grootschalige beschadiging, de vernietiging of het verlies van ecosystemen door wijdverspreide, ernstige of systematische schade aan de natuur.” Anders dan genocide is ecocide door de Verenigde Naties nog niet geaccepteerd als criminele activiteit. Al sinds de jaren ’70 , meer precies na het gebruik van het giftige ontbladeringsmiddel Agent Orange door de VS in de Vietnam oorlog, zijn er nochtans stappen ondernomen om van ecocide een internationaal erkend misdrijf te maken. Een gedetailleerde geschiedenis van die pogingen vind je op Wikipedia. Recente doorbraken zijn de opname van de ‘rechten van Moeder Aarde’ in de Grondwet (2008) en het Strafwetboek (2014) van Ecuador. Sinds november 2020 zijn professor Philippe Sands met zijn team van topjuristen en met de Zambiaanse toprechter Florence Mumba aan de slag om een wetsvoorstel uit te werken dat ecocide strafbaar maakt.
‘Veranker de rechten van de natuur en het misdrijf ecocide in een wet.’
Dat is waar Valérie Cabanes, mede-oprichtster van de Franse non-profit organisatie Notre Affaire à Tous al lang voor pleit. Ze vindt – kort en bondig gesteld – dat we naar een rechtssysteem moeten dat het behoud van de levende wereld voorrang geeft boven privébezit. Zo’n rechtssysteem zou een krachtig instrument zijn voor de ecologische transitie. Dat legt ze uit in ‘A legal revolution for the rights of nature’. Natuurlijk besefte men al vanaf de jaren 1950 dat het milieu ernstige schade kan lijden door menselijke activiteiten. Denk aan gifstorten, asbest- en loodvergiftiging, grondwatervervuiling, veevoeder met giftige ingrediënten, pesticiden. Die problematieken deden het milieurecht ontstaan als een instrument om de zwaksten in de samenleving te verdedigen tegen ernstige gezondheidsrisico’s. Het milieurecht werd vooral een middel om verboden in te stellen, dus om beperkingen op te leggen aan handelingen waarvan de mens en indirect de planeet potentiële “slachtoffers” zouden kunnen worden. Probleem: dit milieurecht is gegroeid vanuit het bestaande, volledig antropocentrische rechtskader: subjecten in het recht zijn mensen of hun verlengstukken, b.v. bedrijven of liefdadigheidsinstellingen. Dat milieurecht met al zijn vertakkingen is uiteraard ook het product van politieke, sociale en culturele tendensen die op een bepaald moment leven en dus ook van de machtsverhoudingen binnen een samenleving. Naarmate de economische en financiële globalisering de afgelopen decennia versnelde, heeft het handelsrecht zich daarom steeds meer kunnen onttrekken aan elke verantwoordelijkheid ten aanzien van het milieu. Die scheef gegroeide relatie moet dringend opnieuw in evenwicht worden gebracht. Dat kan als ecosystemen voortaan zelf als slachtoffers behandeld kunnen worden en als de rechten van de natuur erkenning krijgen tegenover de voortdurende ondermijning vanuit het systeem van particuliere eigendomsrechten en het handelsrecht. Die behoefte aan rechten voor de natuur zelf is tegen de achtergrond van de klimaatcrisis zelfs zeer urgent.
De Stop Ecocide Foundation
De Stop Ecocide Foundation voert campagne om van ecocide een misdaad te maken, waardoor individuele strafrechtelijke verantwoordelijkheid ontstaat voor belangrijke besluitvormers. De route die ze volgt is het wijzigen van het Statuut van Rome van het Internationaal Strafhof (ICC), het enige wereldwijde mechanisme dat rechtstreeks toegang heeft tot de bestaande strafrechtsystemen van 123 lidstaten. Het misdrijf toevoegen aan het Statuut van Rome betekent dat het wordt opgenomen in de nationale wetgeving van de lidstaten, waardoor er een eenduidige wet over de grenzen heen ontstaat – belangrijk aangezien de ergste overtreders multinationals zijn. Op deze manier kunnen de kostbare ecosystemen van de Aarde worden beschermd en in staat worden gesteld om te herstellen.
Een internationale Ecocidewetgeving kan het speelveld voor oplossingen gelijk maken, duurzame ontwikkeling op alle fronten stimuleren en tegelijkertijd een leidraad vormen om de beste oplossingen te waarborgen.
Daarnaast heeft ze de kracht om culturele aannames te veranderen waardoor we beter gaan begrijpen wat onze plaats in de natuur is en hoe we daarvoor verantwoordelijkheid kunnen opnemen.
In de afgelopen 18 maanden hebben 8 ICC-lidstaten (evenals de paus en de EU) belangstelling getoond om een wijziging van het Statuut van Rome te bespreken: Vanuatu, de Maldiven, Frankrijk, België, Finland, Spanje, Canada en Luxemburg. De Stop Ecocide Foundation heeft daartoe een panel van internationale strafrechtadvocaten en milieurechtspecialisten opdracht gegeven om een robuuste juridische definitie van ecocide op te stellen. Parlementariërs uit nog eens dertien staten zijn alvast geïnteresseerd in het gebruik van deze definitie: Zweden, Nederland, Ierland, Duitsland, Portugal, het VK, Canada, de Filippijnen, Australië, Cyprus, Brazilië, Zwitserland, Griekenland en Italië.
Dit alles is bereikt dankzij de campagnes van Stop Ecocide en dankzij juridische, diplomatieke en grassroots inspanningen. Mijlpalen op de weg van Stop Ecocide zijn
- 10 jaar onafgebroken en onvermoeibaar wereldkundig maken van het concept Ecocide door onze mede-oprichtster en visionaire advocate Polly Higgins (1968-2019).
- Een oproep van Paus Franciscus om Ecocide te erkennen als een internationale misdaad, waarbij hij de definitie van Polly Higgins gebruikte (november 2019). Lees hier meer.
- De oproep van de Zweedse arbeidersbeweging en het Olaf Palme International Centre om Ecocide als misdaad te erkennen bij het Internationaal Strafhof (maart 2020). Lees hier meer.
- Belgische groene partijen introduceren een wetsvoorstel om van ecocide een misdaad te maken – en ondersteunen de wetswijziging die Stop Ecocide voorstelt in het Statuut van Rome van het Internationaal Strafhof. Lees hier meer.
- België belooft ook diplomatieke actie om ecocide een halt toe te roepen. Het wordt nu dringend tijd dat het strafrecht te hulp schiet. Lees hier meer.
- Internationale topadvocaten gaan de definitie van ‘ecocide’ opstellen. 75 jaar nadat de termen ‘misdaden tegen de menselijkheid’ en ‘genocide’ in Neurenberg voor het eerst werden gebruikt. Lees hier meer.
Goed nieuws: Twee rapporten die deze week zijn aangenomen in het EU Parlement ondersteunen het strafbaar stellen van “ecocide” op EU- en internationaal niveau.
Het gaat om het rapport van de Commissie Juridische Zaken over de aansprakelijkheid van bedrijven voor milieuschade, dat in paragraaf 12 de Europese Commissie oproept om “de relevantie van ecocide voor het EU-recht en EU-diplomatie te bestuderen”. Het tweede rapport is van de Commissie Buitenlandse Zaken over de gevolgen van klimaatverandering voor mensenrechten en de rol van natuurbeschermers. Het moedigt in paragraaf 11 de EU en haar lidstaten aan om “de weg vrij te maken bij het Internationaal Strafhof (ICC) voor de erkenning van “ecocide” als een internationale misdaad onder het Statuut van Rome “.
Interview met co-voorzitter Sands van het internationaal expertenpanel
Lees het interview in De Volkskrant van 14 mei 2021 met co-voorzitter Sands van het internationaal expertpanel van twaalf juristen dat op verzoek van de internationale Stop Ecocide Foundation een ontwerp juridische definitie van ecocide opstelt. Enkele citaten: “ De milieuproblemen zijn zo bedreigend dat internationale wetgeving nodig is”, zegt jurist Philippe Sands. “Ecocide moet een misdrijf worden, net als genocide en oorlogsmisdaden.” “De misdaden die het Internationaal Strafhof nu al berecht zijn alle vier gericht op het beschermen van mensen. We zijn er nog over in gesprek, maar zelf denk ik dat de nieuwe wetgeving ecocentrisch moet zijn, en niet antropocentrisch. Oftewel: je hoeft niet te bewijzen dat mensen ergens schade van ondervinden. Ik denk dat het belangrijk is dat we het milieu ook omwille van zichzelf beschermen. Mijn inspiratie hiervoor ontleen ik aan het mooiste juridische essay dat ik ooit las: Should Trees Have Standing? van Christopher Stone uit 1972. Daarin beargumenteert hij waarom natuurlijke entiteiten zoals bomen rechten zouden moeten hebben.”
“Ecocide strafbaar maken voor het Internationaal Strafhof zal hoe dan ook bijdragen aan een bewustzijnsverandering. Het zal namelijk laten zien dat de internationale gemeenschap het beschermen van het milieu zó belangrijk vindt dat sommige daden die het milieu beschadigen moeten worden beschouwd als een internationaal misdrijf. We zoeken nu naar een definitie die regeringen plausibel vinden. Die zullen we rond 20 juni presenteren. Dan kunnen we door naar het volgende fase: regeringen ervan overtuigen het ecocide-amendement te steunen.”
“De definitie van ‘ecocide’ is rond, ” zo meldde StopEcocide in hun Nieuwsbrief van 23 juni.
Je vindt de volledige tekst van de definitie, samen met begeleidend commentaar hier op de spiksplinternieuwe Ecocide Law website, een hub voor academisch en juridisch bronnenmateriaal die samen beheerd wordt met het Promise Institute for Human Rights in de UCLA School of Law (Universiteit van Californië, Los Angeles). Op de site vind je ook een FAQ pagina.
Tijdens de Londense Klimaatweek, meer precies op 1 juli, 12 AM lokale tijd, geven Richard Rogers, vice-voorzitter van het juridisch team dat de definitie uitwerkte, David Lammy, UK Schaduwminister van Justitie en Jojo Mehta, voorzitter van de Stop Ecocide Stichting een publieke toelichting over de nieuwe definitie. Wil je mee luisteren? Registreer je hier.
Change the law, protect the Earth
with love and unshakeable persistence,
The Stop Ecocide Team
Bravo, een gestructureerde en mooi gedocumenteerde tekst voor dit initiatief!