Terug naar school 4

Campus Drie Eiken, volop in het groen en zelfs nog met een deel van het vestingwater van Fort VI, duidelijk herkenbaar op het plan. Wat een verademing, deze omgeving! En nog maar eens een fotootje van dat prachtige blok O.

Op naar les 4  –  en ja, met de fiets dwars door de regen. Opnieuw naar blok O. Ik word al een bekend figuur op woensdagnamiddag. Een student kwam aan mij vragen of klimaatveranderingen wel degelijk in gebouw O gegeven werd en in welk lokaal. Ja, bejaarde studenten vallen op!

Voorlopig heb ik de nieuwsberichten geschreven. Dat wil niet zeggen dat Luc (Van Overloop) aan het brossen is. Integendeel. Maar hij heeft het druk met de voorbereiding van de Doorgroeidag van de GvK (8 november), met zijn leesclub bij de Grootouders over het boek van Rutger Bregman “De meeste mensen deugen”. En natuurlijk met de voorbereiding van onze groepsopdracht hier, met vieren moeten we een powerpointpresentatie maken over” Individual Green Consumerism.”.

Luc Van Overloop heeft zich daarbij ontpopt als een  natuurlijke leider. Het groepswerk dat we met vier personen moeten uitvoeren heeft hij als vanzelfsprekend rustig in handen genomen. Op zijn zeer erudiete en belezen wijze heeft hij een filosofisch uitgangspunt en een economische afronding al ontworpen. De drie anderen hebben nu een start- en eindpunt, waarin we onze bijdragen ( historisch, politiek en praktisch) moeten invoegen.

En nu les 4: Klimaatverandering. 1000 jaar klimaatverandering. De nexus klimaat-samenleving doorheen de geschiedenis.

Omdat ik historica ben, vond ik dat natuurlijk een heel interessante les. We leerden wie de eersten waren om een verband tussen menselijke activiteiten en klimaatveranderingen te leggen.

In de 19^de eeuw waren de wetenschappers ervan overtuigd dat de mens de natuur kon beïnvloeden.

• Alexander von Humboldt: spreekt het meest tot de verbeelding. Wereldberoemd, getalenteerde Pruisische natuuronderzoeker, passionele reiziger en ontdekker. Dé toonaangevende wetenschapper in de 19^de eeuw. Hij stelde in Venezuela vast dat het daar minder regende en zocht een verband met het massaal omhakken van bomen (beetje foute conclusie, maar kom).

• Svante Arrhenius beschreef in 1908 al perfect dat de uitstoot van koolstofdioxide de temperatuur zou doen stijgen. Toen al!

“Wir haben es gewusst” – “we hebben het ooit geweten”! Maar het signaal dat die eerste wetenschappers gaven werd genegeerd! In de jaren 70-80 van de vorige eeuw ging men er zelfs van uit dat er een nieuwe ijstijd op komst was!

Tot in 1988 de Amerikaanse klimatoloog James Hansen in de Senaat aankondigde dat de temperatuur op aarde zou stijgen. Hij maakte van de temperatuurstijging een politiek onderwerp. In 1988 werd ook het IPCC opgericht (= Intergovernmental Panel on Climate Change) = DE onbetwistbare klimaatautoriteit, onder de vleugels van de VN. Het klimaatonderzoek nam vanaf dan een hoge vlucht.

Links en rechts heb ik nog dit bijeen gesprokkeld:

• Wat gebruiken historici als bronnenmateriaal voor hun klimaatonderzoek in het verleden? De jaarringen van bomen (= dendrochronologie): de groei of niet-groei van die ringen geven indicaties over het klimaat. Ook de studie van de wijnproductie, d.w.z. van het oogstmoment van de druiven ( vb. laat of vroeg in het seizoen?), brengt historici heel wat bij over het klimaat .

• Het oudste weerkundig station in Brussel ( 1833) was aanvankelijk gevestigd aan de stadsgrens, aan de Schaarbeekse Poort (waar nu de Kruidtuin is ?). Omdat toen al vastgesteld werd dat er aanzienlijke temperatuurverschillen waren tussen het verstedelijkte Brussel en de wereld daarbuiten (aha, toen ook al!), werd in 1890 beslist om het station over te brengen naar het hoger gelegen Ukkel ( waar het nu nog altijd te vinden is): het KMI.

• Opvallend was de reserve waarmee prof. Soens zich uitsprak over voorbarige causale verbanden die gelegd worden tussen maatschappelijke of economische veranderingen en de veronderstelde klimaatwijzigingen.

• Vb. 1: Verdwijnen van de wijncultuur in het middeleeuwse hertogdom Brabant: bewijs voor het begin van de kleine ijstijd? Maar neen, nieuwe handelswegen maakten de aanvoer van wijn uit Frankrijk mogelijk. En die was veel lekkerder! Concurrentie!

• Vb. 2: Ondergang van de Mayabeschaving al voor de komst van de Spanjaarden, gevolg van minieme klimaatschommelingen? Misschien. Zij misten in elk geval de technische kennis om watervoorraden aan te leggen.

Er zijn dus wel veel veronderstellingen die opduiken, maar voor een duidelijk bewijs is meer nodig.

Tot zover les 4. In les 5 zal prof. Van Passel het hebben  over economie en klimaat. Ik ben al eens gaan kijken naar zijn presentatie en te lezen teksten. Opnieuw in het Engels, ai, het woordenboek heeft aan mijn bureautafel al een vaste plaats.

Groetjes van Lieve!