Op dinsdag 10 mei ontvingen de Grootouders de Ultima van de Vlaamse Cultuur in de categorie Sociaal-cultureel volwassenenwerk (zie onze berichtgeving). De uitreiking vond plaats in De Singel in Antwerpen en werd live uitgezonden door vrtnu en Radio 1. Naast het beeldje La Ultima Isla van Philip Aguirre, een neef van de sympathieke tv-journalist Phara de Aguirre, ontvangen de Grootouders een geldbedrag van €10.000. Een deel ervan zal worden gebruikt voor de organisatie van de Inspiratiedag op 30 mei, in het Vlaams Parlement. Na de uitreiking volgde een indrukwekkend optreden van het koor Caloroso uit Wommelgem met Laat ons een bloem van Louis Neefs. Jan Stel geeft ons zijn impressie met foto’s van Dirk Tonnard.
Op weg naar De Singel
Het nieuwe appartementengebouw aan de overkant is af. De bewoners trekken erin. Rechtsboven woont een oude man. Hij is alleen. Kromgebogen loopt hij soms het terras op, waar hij op een klein groen bankje gaat zitten. Soms krijgt hij bezoek. Dan staat er ook een jonge blonde vrouw, blijkbaar zijn dochter, op het balkon. Al snel is hij weer alleen. Dan kijkt hij op zijn bankje weer uit over het Kerkplein: links de Sint-Pieterskerk, tegenover hem een levendige school en rechts de begrafenisondernemer. Het valt me op dat bij hem de tv de hele avond en nacht aan staat. Tja, denk ik dan, met het ouder worden, wordt jouw wereld steeds maar kleiner en kleiner.
Het nieuws vertelt over de klimaatcrisis, die hand over hand toeneemt. Een verzengende hittegolf in India bedreigt de oogst van miljoenen mensen. De krankzinnige oorlog van Vladimir Poetin leidt ook tot graantekorten. Dat zal mogelijk tot de hongerdood leiden van miljoenen mensen in het Midden-Oosten en Afrika. Maar ook dat interesseert hem geen zier. En dan volgt het gepalaver over de plannen van minister Van Quickenborne, die gokreclame bijna volledig wil verbieden. De tegenlobby komt op gang, want dat zou niet goed zijn voor de sport. ‘Wie gijzelt wie?’ vraag ik me af. En hoe doen we dat dan met de plannen om de stikstof- en CO2-uitstoot, enz. eindelijk aan te pakken? Vertwijfeld realiseer ik me weer dat we aan de welvaart zijn verslaafd.
Ik stap in de trein van 17.06 naar Antwerpen Centraal, waar ik tramlijn 2, richting Hoboken, neem naar De Singel. Ik heb niet zo’n goede ervaring met die lijn naar Hoboken. Onlangs nam ik hem ook… maar in de verkeerde richting. Het was een mooie excursie in Antwerpen, maar het schoot zo niet op. Dit keer ging het goed.
Laat ons een bloem
En wat gras dat nog groen is
Laat ons een boom
En het zicht op de zee
Vergeet voor een keer
Hoeveel geld een miljoen is
De wereld die moet nog een eeuwigheid mee
Een keigoed rapport
De motivatietekst om ons voor te dragen voor de Ultima Sociaal-cultureel volwassenenwerk, liegt er niet om. Het is één en al lof voor onze jonge organisatie van gedreven opa’s en oma’s. Onderstaand de inleidende tekst.
“Grootouders voor het Klimaat is een jonge burgerbeweging. De beweging ontstond begin 2019 ter ondersteuning van de initiatieven van de klimaatjongeren van Youth for Climate, maar is sindsdien aan een razendsnel tempo uitgegroeid tot een breed vertakte en professioneel uitgebouwde organisatie. Ze is er in korte tijd in geslaagd om zichzelf en haar werking op de kaart te zetten en een volwaardig deel uit te maken van het publieke debat rond het klimaatthema. Wat de jury bovendien opvalt, is dat Grootouders voor het Klimaat deze groei heeft kunnen realiseren in volle Coronacrisis, tijdens een periode die traditioneel sociaal-cultureel volwassenenwerk niet evident maakte. Meer nog, de organisatie greep de coronacrisis aan als reflectiemoment, en pleit ervoor om de samenleving na corona op een meer duurzame manier opnieuw op te starten.”
Grootouders voor het Klimaat gaf een krachtig signaal dat het klimaatthema niet enkel de jongeren aangaat, maar dat het een thema is dat alle generaties aanbelangt
In lovende woorden beschrijft de jury twee troeven van onze Grootouders: allereerst wijst ze erop dat “De beweging verbindt zich met klimaatbewegingen en ouderenverenigingen, en neemt een plaats in verschillende binnenlandse en internationale netwerken. Grootouders voor het Klimaat is een van de eerste bewegingen van haar soort in Europa, en speelde als pionier een voorbeeldrol voor gelijkaardige initiatieven in het buitenland.” Daarnaast is er, en dat vind ik belangrijk, ”de sterke aandacht voor intergenerationele samenwerking. Grootouders voor het Klimaat gaf een krachtig signaal dat het klimaatthema niet enkel de jongeren aangaat, maar dat het een thema is dat alle generaties aanbelangt.”
De jury heeft blijkbaar – en dat is verontrustend – nogal wat moeite met het begrip ‘klimaatcrisis’. Er is dus voor ons nog veel werk aan de winkel!
Als voorbeeld van een in de ogen van de jury geslaagde actie wordt de opvallende Gentse campagne ‘Onze spaarcenten voor hun toekomst’ genoemd, waarmee de Grootouders laten zien dat we niet alleen de klimaatjongeren ondersteunen, maar ook met een eigen stem willen wegen op het regionale en nationale klimaatbeleid.
De Ultima show
In de Rode Zaal worden we welkom geheten door een futuristisch lichtdecor. Langzamerhand druppelt de zaal vol. Er heerst een geanimeerde en verwachtingsvolle stemming. Koen vertelt ons nog even dat wij als nummer negen – het Chinese geluksgetal voor een lang leven en de eeuwigheid – aan de beurt zijn. De award show wordt gepresenteerd door Sofie Lemaire en Thomas Vanderveken en live gestreamd (om het even in het Vlaams te zeggen) op Radio 1 en vrtnu.
Ik heb mijn smartphone meegenomen om alles te filmen. Dat is voor mij geen vanzelfsprekende zaak. Want hoewel ik steevast beweer dat het ding slimmer is dan mezelf, en zoiets ‘idiotensicher’ moet zijn, versla ik het ding (of mezelf) regelmatig. Mijn kinderen en, eh, ja, mijn kleinkinderen, hebben daarover een geheel andere mening. Volgens hen is mijn ’smartphone’ er een uit de jaren stillekes of stellekes, waarmee ik niet om kan gaan.
Eindelijk is het zover. Ik begin te filmen …. maar te vroeg. Dus weer even gewacht. Maar dan komt voor mij de apotheose van de avond. Onze tien grootouders van het eerste uur stappen het podium op, als een uitgebreide, maar wel heel eerlijke, familie Daltons van de Lucky Luke-stripverhalen. Ze bezetten bijna het gehele podium. En dat is terecht want het oprichten van de Grootouders was geen sinecure. Ze worden opgewacht door Sofie Lemaire met het kunstwerk van Philip Aguirre y Otegui In haar hand.
Met zijn tienen zitten we, toepasselijk gekleed in onze overbekende witte hesjes, op de derde rij in de zaal. Tien paar ogen volgen onze moedige mannen en vrouwen op het grote podium. We zijn trots op ze, op onze Grootouders. Sofie neemt een aantal korte interviews af, terwijl Hugo trots met de ultieme Ultima in zijn handen staat. Dat doet me goed. Verrassend zijn de vele opmerkingen van de verschillende kleinkinderen, die op een open manier vertellen over wat hun opa’s en oma’s doen. Ze vinden het cool dat ze voor de natuur opkomen en het klimaat een handje helpen. De sfeer zit er helemaal in. Tot besluit worden zinnen uit het refrein van Louis Neefs geciteerd. Wouw!
En dan kondigt Sofie Lemaire één kleine verrassing aan. Op het grote scherm verschijnen bloemen die opengaan, terwijl het zeer dynamische koor Caloroso uit Wommelgem Laat ons een bloem zingt. Het is een lied over onze meedogenloze omgang met de natuur en over HOOP.
Je breekt en je hakt en je boort door de bergen
Je maakt elke heuvel gelijk met de grond
De reuzen van nu lijken morgen maar dwergen
Vooruitgang vernielt wat er gisteren nog stond
De vis in de zeeën vergiftigd, gestorven
Het zand op de stranden vervuild door mazout
En zo zal dan morgen het leven verdwijnen
Verslagen door staal en gewapend beton
De maan zal dan koud op je nachtmerrie schijnen
Geen mens die nog weet hoe het einde begon
U denkt wellicht: hoop? Die is er wel degelijk. Zeker in het refrein van Louis Neefs van ruim 50 jaar geleden. Hij zong het lied in een tijd, waarin de Club van Rome een waarschuwende vinger opstak, over de gevolgen van de menselijke activiteiten. Een lied dat ook nu nog volstrekt juist is. Maar niemand luisterde naar het rapport Grenzen aan de groei. We bleven bouwen aan onze welvaartsstaat, ten koste van anderen en de natuur. In de zaal wordt het publiek laaiend enthousiast, klapt en joelt mee. Het is een feest. Ik pink, tot mijn grote verbazing, een traan weg.
Van Ultima naar ultimata?
Het is duidelijk dat de olie-en gasbedrijven ons al vijftig jaar voor de gek houden, ons misleiden. Dat vind ik misdadig. Ze wisten dat de CO2-vervuiling een van de grootste bedreigingen van onze wereld en de natuur is. Winst was en is belangrijker. De overheid weet dat ook al heel lang. Tenminste sinds 1990 toen het eerste IPCC-rapport verscheen. De politiek heeft gefaald. Maar de politiek of het systeem bestaat eigenlijk niet. Dat zijn wijzelf. Wij hebben zelf gefaald.
De planeet is door ons verkracht. De snelheid waarmee wij de natuur aantasten is ongezien in de geologische geschiedenis van de afgelopen 520 miljoen jaar van de planeet. Het enige waar ik het mee zou kunnen vergelijken is die inslag van een meteoriet zo’n 66 miljoen jaar geleden. Die inslag maakte een einde aan het leven van de tot verbeelding sprekende dino’s. Wat er toen gebeurde kunnen we nu met de moderne wetenschap uiterst nauwkeurig bepalen. Het is een fascinerend verhaal. Maar wat wij doen, is gewoon stom.
In Parijs is afgesproken dat de opwarming van de aarde onder de 2°C en het liefst onder de 1,5°C moet blijven. Dan is de ellende voor ons nog enigszins te overzien. Ook al is dan onze wereld danig veranderd. Om die doelen te realiseren zijn, volgens de IPCC, de komende twee tot hooguit drie jaar cruciaal. Het kan dus allemaal nog steeds. Dat is op zich goed nieuws. Maar dan moeten we, ondanks de waanzin van de dag zoals tijdens de coronapandemie en Poetin zijn aanvalsoorlog, de klimaatcrisis wel heel serieus nemen.
Daarom komt het goed uit dat de Grootouders op 30 mei een Inspiratiedag organiseren die ons allemaal raakt. Een dag waarop we onze koers gaan uitzetten. Dit is de kans van uw leven. Kom dus.
“Laten we het zo zeggen, ik word de “Moemoe” voor het klimaat.”
Reinhilde Decleir (1948-2022), eerste ambassadeur van Grootouders voor het Klimaat.
Aan het einde van de award show werd voor het eerst de Ultima voor Algemene culturele verdienste, postuum toegekend aan onze eerste ambassadeur, Reinhilde Decleir. Ik heb haar nooit mogen ontmoeten. De KNACK kopte, in mijn ogen heel toepasselijk: “Ook al was ze de zeventig gepasseerd, ze bleef een bloemenkind.” Zijn wij niet allemaal bloemenkinderen? Dit was een waardig en indrukwekkend einde van een bewogen avond, die ik niet snel zal vergeten en die ik met u wil delen.
Illustraties: © GvK / Dirk Tonnard
Bedankt voor het enthousiaste verslag !!