Vlaanderen verliest kostbare tijd met het openbaar vervoer

Het gaat niet goed met het openbaar vervoer. De Lijn, bijvoorbeeld, zou voortaan vooral de grote assen in een regio vlot gaan bedienen via het Regionet. Andere verbindingen worden daaraan opgeofferd. Bovendien laat de stiptheid door desinvestering in onderhoud al lang te wensen over. Bussen en trams rijden met veel vertraging als wisselstukken op zich laten wachten; soms kunnen ze gewoon niet uitrijden. Heel vervelend voor de reiziger, maar ook de buschauffeurs zijn hierover niet te spreken. Ze organiseerden zelfs een petitie bij de reizigers. Op 21 december staken ze. Ook de Grootouders voor het Klimaat organiseren momenteel een petitie want de nieuwe vervoersplannen wegen te licht om de klimaatafspraken te realiseren. Je vindt de petitie hier.

Klimaatoma Ilse heeft dus best wel reden om ongerust te zijn over het Vlaams beleid t.a.v. de Lijn, niet alleen in de regio Antwerpen, maar ook op vele plaatsen elders. Lees hieronder haar opiniestuk.

Vlaanderen verliest kostbare tijd met het openbaar vervoer

auteur: Klimaatoma Ilse

De Grootouders voor het Klimaat vragen met onmiddellijke ingang meer middelen voor De Lijn. Nu de gevolgen van de voorgestelde vervoerregioplannen duidelijk worden, groeit het protest overal in Vlaanderen over het schrappen en inkorten van vaak historische verbindingen tussen dorpskernen en stadsdelen.

Die vervoersregioplannen beogen zowel efficiëntie als kostenbesparing. Vlotte verbindingen tussen ‘hubs’ moet het openbaar vervoer aantrekkelijk maken. Bus- en tramverbindingen naar aangrenzende dorpen of stadsdelen passen niet echt in dat plaatje en dreigen dus te verdwijnen. Als alternatief wordt de fiets, het water of de trein naar voren geschoven. Maar wat als de halte aan de andere zijde van het dorp ligt of in een ander dorp? Zeker voor de minder mobiele reiziger is deze combi-mobiliteit onoverbrugbaar. Meer mensen dreigen opnieuw in hun auto stappen voor hun korte verplaatsingen, waardoor Vlaanderen steeds meer wegdrijft van het klimaatdoel -55% tegen 2030.

Recent onderzoek toont aan dat het aandeel van het transport in de CO2-uitstoot de laatste tijd stabiel bleef terwijl de uitstoot in andere sectoren daalde. Anders gezegd: het relatieve aandeel van transport in de Vlaamse CO2 uitstoot stijgt. In haar communicatie en plannen doet de Vlaamse regering dan ook haar best om duurzame transportwijzen zoals de (deel)fiets en de fietsostrades, (elektrische) deelwagens en laadpalen te  promoten. Op de laatste plaats komt steevast het openbaar vervoer, doorgaans dan nog in de context van hoge kosten en ontbrekende middelen.

Net als de post, de nutsvoorzieningen, .. kampt het openbaar vervoer/ De Lijn inderdaad met oplopende kosten ten gevolge van onze rommelige ruimtelijke ordening. Privésectoren digitaliseren intussen hun diensten om verplaatsingen tot een minimum te herleiden, wat concreet betekent dat banken, de post, ziekenfondsen, huisartsen, … hun service voor verschillende dorpen centraliseren. Mensen vinden hun huisarts, het postkantoor of hun bank dus niet meer om de hoek. 

De afbouw van soms historische verbindingen tussen naburige dorpen en stadsdelen maakt dat moeilijk en duwt mensen weer naar hun auto om zich te verplaatsen. Het model van combi-mobiliteit is immers tijdrovend en ongeschikt voor mindermobielen, rolstoelgebruikers, kinderwagens,…

Ook een lage frequentie van de buslijnen is nefast voor de kostbare tijd van de pendelaar die werk en privé en kinderopvang en … moet combineren. Daarbovenop komt de onbetrouwbaarheid van verbindingen als gevolg van het conflict tussen de auto met 1 inzittende tegenover een bus met 50 reizigers. Dit heeft te maken met de keuze van een stadsbestuur als dat van Antwerpen om bij de afstelling van de verkeerslichten geen voorrang te geven aan het openbaar vervoer. Veel persoonlijk voordeel valt er niet te halen uit gemeenschappelijk reizen als je bus mee in de file staat.

De Vlaamse regering kondigt weliswaar aan dat ze met het Routeplan 2030 meer middelen, mensen en infrastructuur ter beschikking zal stellen van het openbaar vervoer/ De Lijn. Ironisch genoeg is 2030 net het jaar waarin de EU en België zich verbonden hebben tot  55% minder CO2 uitstoot, ook voor het transport. Het Routeplan 2030 komt dus ruimschoots te laat om het aandeel van de auto’s in het transport te doen dalen.

Het plan om historische lijnen  en verbindingen tussen naburige dorpen en stadsdelen te schrappen ontmoedigt de pendelaar bovendien om het openbaar vervoer te blijven gebruiken. En dat net nu tram- en busgebruikers massaal afhaakten wegens corona. Precies nu is ook het moment dat Antwerpen start met de Oosterweelwerken, waarvoor volgens berekeningen 30.000 wagens van de baan moeten om niet dag in dag uit eindeloze files te krijgen van stationair draaiende en CO2 spuwende wagens.

De Grootouders voor het Klimaat durven dus te betwijfelen of de voorziene 7% stijging van de reizigersaantallen in de vervoersregioplannen wel realistisch is, zeker na de jarenlange sluipende afbouw van de betrouwbaarheid en aantrekkelijkheid van het openbaar vervoer, vooral in de regio Antwerpen.