Twintig Gvk’ers onder de indruk van de visie en resultaten van het AKTIEV beleid in Vorselaar.
Woorden wekken, voorbeelden trekken. Daarom organiseerde GvK Kempen op zaterdag 17 juni een werkbezoek voor de Grootouders voor het klimaat in Vorselaar. We wilden wel eens zien hoe een kleine gemeente omgaat met de klimaatverandering. Het hoeft niet altijd over Leuven of Gent te gaan want ook in de Kempen heeft Vorselaar iets duurzaams te bieden.
Vorselaar is een gemeente van 8.044 met meer dan 80% onbebouwde oppervlakte. Er is geen industrie. Er zijn wel lagere scholen, een secundaire school en de campus Thomas More (lerarenopleiding)[1], samen goed voor meer dan 3000 leerlingen en studenten.
Mizel Gebruers, schepen van ruimtelijke ordening, milieu en duurzaamheid e.a., Jos Bouly, schepen van mondiaal beleid, landbouw, ondernemen e.a., Dirk Willems, voorzitter Natuurpunt Vorselaar en Mark Suykens, voorzitter van de partij AKTIEV en tevens GVK-ambassadeur waren onze gastvrouw/heren. AKTIEV heeft al 2 legislaturen de absolute meerderheid in de gemeenteraad.
Mark zorgde voor een uitgebreide tekst met uitleg over het bezoek. Dit document ‘Leidraad wandelingen GvK’, vind je onderaan dit verslag. Een impressie van het bezoek kan je hieronder lezen. Het is van de hand van Marc Desmet.
In haar inleiding wees schepen Mizel ons onmiddellijk op het belang van de koppeling van het sociale aan duurzaam beleid. Samenwerking met het middenveld en met de burgers, daadkracht en draagvlak, planmatig werken zijn de pijlers van het beleid.
En dan trokken we naar buiten in de hete Kempense zon, hoppend van schaduwplek naar schaduwplek om te luisteren naar de interessante uitleg van Mizel, Jos, Mark en Dirk. En uiteraard om veel vragen te stellen. Dat zorgde er al vlug voor dat we hopeloos achter liepen op het schema, maar dat was niet erg.
Mizel bracht ons eerst naar het gemeentepark, tussen het gemeentehuis en Dienstencentrum De Sprankel. Het park werd onthard en vergroend met streekeigen beplanting, bloemenweides en wadi’s. Mooi, maar niet elke Vorselarenaar is het eens met de koers die AKTIEV vaart. Sommige bewoners rond dat gemeentepark vinden nu “dat ze tussen het onkruid wonen”!
De aanwezigheid van het Kardinaal Van Roey-instituut voor basis- en secundair onderwijs en de Thomas More Campus voor lerarenopleiding zorgen voor heel wat mobiliteit in de gemeente. Per dag komen en gaan meer dan 3000 leerlingen, studenten en leerkrachten met de fiets en met de auto. Die laatsten parkeerden vroeger op de Markt en op de grote geasfalteerde parking aan de Sprankel.
De Markt is al onthard en groen heraangelegd. Parkeren kan er dus niet meer. Ook werd een deel van de parking aan de Sprankel en Bib al omgevormd tot gemeentepark.
De rest van deze asfaltparking wordt nog deze legislatuur onthard en vergroend, maar blijft parking. Zo wordt het centrum niet alleen wat groener, maar verdwijnt ook letterlijk een ‘hotspot’ bij zonnig en warm weer.
Vorselaar zet bovendien sterk in op het combineren van sociaal beleid en duurzaamheid. Momenteel heeft de gemeente al 9% (BSO norm) sociale huisvesting bereikt door goede samenwerking met onder andere de sociale bouwmaatschappij de Zonnige Kempen. Het is de ambitie om naar 11% te gaan.
In de Diamantstraat bijvoorbeeld, worden 8 niet-duurzame sociale woningen vervangen en verdicht voor een mix van nieuwe sociale woningen voor ouderen en personen met ASS (autismespectrumstoornis) die begeleid wonen nodig hebben. De Diamantstraat wordt onthard, zodat er extra nieuwe sociale woningen en meer groen komen. Een mooi voorbeeld van verdichting in de dorpskern. Voor de sociale woonblok wordt nog getwijfeld tussen energetisch renoveren of afbraak en nieuwbouw.
De Schranshoeve werd door de gemeente in 2006 aangekocht als het eerste natuur– en milieuproject van het AKTIEV-beleid. Het is bij manier van spreken de moes- en speeltuin van de bewoners en kinderen van de omliggende sociale woonwijk.
Eigenlijk wil het schepencollege een groene corridor in het centrum van de gemeente maken. Die vertrekt op de Markt, loopt langs het gemeentepark, het gemeentehuis en de Sprankel via de Diamantstraat en de Schranshoeve. Niet alleen is dit ontspannend en rustgevend, maar het zorgt ook voor blauw-groene dooradering van het dorpscentrum. Vorselaar werkt hiermee tegelijk aan mitigatie en aan de spijtig genoeg broodnodige adaptatie aan de klimaatopwarming.
De kasteeldreef van het privékasteel De Borrekens is open voor het grote publiek. Ze speelt een grote rol in het blauw-groene plan van de gemeente. De aanpalende gemeentelijke bossen worden intensief gebruikt door de kinderen van de kinder- en Jeugd-Kampus. Het is de stek van de jeugdbewegingen, de kinderopvang en de lagere school Knipoog.
De gemeente Vorselaar opteert ervoor om verschillende functies te concentreren in campussen. Naast KAMPUS is er het gezondheidshuis PIOEN[1] en de oude bibliotheek die omgebouwd zal worden tot ontmoetingscentrum. De bib zelf verhuist naar het Klooster. AKTIEV is immers van mening dat het duur-zaamste gebouw het gebouw is dat je niet bouwt. Met andere woorden, hergebruik bestaande gebouwen zo veel mogelijk. Let ook op de voorgrond van de foto van Pioen: het resultaat van Maai Mei niet!
Met de kloosterzusters zijn er goede gesprekken aan de gang over “Wat na ons?”. Onder andere is er een studie gepland voor de ontwikkeling van een warmtenet in de kloostergebouwen en de woningen van de zusters.
Met heel wat vertraging begonnen we ’s middags aan onze picknick. Daarna nam Dirk Willems, voorzitter van Natuurpunt Vorselaar het woord.
Onder de titel ‘Werken aan natuurherstel en -robuustheid’ gaf Dirk ons een overzicht van de 3 projecten die Natuurpunt beheert, goed voor 470 ha natuurgebied. Voor het huidige beleid is Natuurpunt een belangrijke partner. Natuurpunt Vorselaar is in de loop der jaren geëvolueerd van perceels- naar landschapsgericht beheer waarbij ingezet wordt op grotere structurele projecten.
Natuurontwikkeling en -herstel, valleiherstel van de Molenbeek, het hermeanderen van de Aa, CO2-opslag in bossen en natte hooilanden en venen zijn daarvan de vertaling.
Natuurlijk zijn er veel problemen en uitdagingen, ingewikkelde procedures en processen bij het realiseren van dit alles. Handhaving in het buitengebied is bijvoorbeeld niet zo evident.
Dirk nam ons mee naar het natuurgebied Het Schupleer, dat beheerd wordt door Natuurpunt. Vlakbij staat de in 2011 door Natuurpuntvrijwilligers herbouwde schaapsstal aan de Aa-vallei.
Aan de oevers van de Aa werd ook wel wat afgelachen. We waren in ieder geval onder de indruk van de verwezenlijkingen van Natuurpunt in samenwerking met de gemeente Vorselaar.
Als apotheose trakteerde GvK ons in de Schaapsstal op een Gageleer, al dan niet alcoholisch.
Onze covoorzitter Hugo Van Dienderen sprak, zoals steeds, een bevlogen dankwoord uit.
We waren het eens met hem dat de AKTIEV beleidsploeg sociale en duurzame grenzen aan het verleggen is. Ze bewijzen dat ook een kleinere gemeente vertrekkend vanuit een duurzame, sociale, rechtvaardige visie heel wat kan realiseren. Daarvoor is veel inzet nodig van schepenen, ambtenaren en burgers. Maar waar een wil is, is een weg in de zoektocht naar financiële middelen (subsidies), partners, draagvlak en vooral veel goesting.
Het deed ons allen deugd om ondergedompeld te worden in een positief verhaal van klimaatmitigatie en -adaptatie in concrete hoopvolle projecten. We konden ons eens laten gaan in onze droom van een sociaal- en klimaatrechtvaardig beleid. We moesten eens niet beducht zijn voor schampere, kleinerende, agressieve opmerkingen van klimaatontkenners, ecomodernisten en andere -tisten.
Dat alleen al maakte deze dag de moeite waard. Ik ben er zeker van dat de deelnemers vol nieuwe duurzame energie vertrokken zijn. Mark, Mizel en Dirk bevestigden dat dit bezoek van de Grootouders voor het Klimaat ook hen een energieboost gaf.
Laat ons hopen dat deze ploeg in 2024 van de kiezer een nieuwe kans krijgt om hun werk van lange adem verder te zetten. En dat ze hun zaadjes kunnen planten in de omliggende Kempense gemeenten en ver daarbuiten om te ontkiemen tot een bloeiend pioenen- en ‘onkruidveld’. Veel dank aan Mizel, Mark, Jos, Dirk en Alma voor het warme Kempens onthaal en hun onvermoeibare inzet in Vorselaar.
Van uw verslaggever ter plekke, Marc Desmet
Fotoliefhebbers vinden hier de hele fotoreportage.
[1] PIOEN , Preventieve, Interdisciplinaire, Open, Eerstelijn, Netwerk . Ook deze dienstverlening verhuist naar een bestaand pand naast het gemeentehuis.
[2] Nog meer achtergrond info over Vorselaar op wikipedia en op de gemeentelijke website
Grootouders voor het Klimaat. Bezoek aan Vorselaar op zaterdag 17 juni 2023 – Leidraad
WELKOM door schepen Mizel Gebruers
- Vorselaar: op één na de kleinste gemeente in de provincie Antwerpen (na Baarle Hertog), 8040 inwoners
- ACTIEV: sinds 2007 maakt deze lokale onafhankelijke lijst deel uit van het gemeentebestuur. Sinds 2013 een volstrekte meerderheid, sinds 2019 met 15 op de 19 gemeenteraadszetels
Belangrijkste uitgangspunten voor het klimaatbeleid
- ACTIEV gaat voor de combinatie van klimaatbeleid én een sociaal beleid. Is belangrijk om draagvlak te bekomen.
- Klimaatbeleid realiseren met veel partners: sterke lokale groep van Natuurpunt, de drie grote scholen, de kloostergemeenschap, de wijken en buurten, de verenigingen, …
- Daadkracht combineren met het creëren van draagvlak. Voor concrete realisaties veel overleg met betrokkenen. Structureel overleg in de duurzaamheidsraad.
- Planmatig tewerk gaan: milieuconvenant, RUP Kern, gemeentelijk energie- en klimaatplan, burgemeestersconvenant, de SDG’s (duurzame ontwikkelingsdoelstellingen), Streekproject Kempen 2030 (strategie droogte en duurzaam watergebruik), lokaal droogte- en hemelwaterplan (inclusief rioleringsplan), LEKP 1.0, 2.0 en nu ook 2.1 (vier werven), actuele ruimtelijke visie ‘Samen Dorp Maken’, ambitiehandboek ruimtelijke ordening van het samenwerkingsverband Neteland. Dus inspelen op alle bovenlokale plannen en stimulansen. Maken van eigen lokale plannen en vooral plannen stelselmatig uitvoeren.
- Financiering. Enerzijds door middelen op te nemen in het Vorselaarse meerjarenplan: o.a. voor waterzuivering door rioleringswerken (scheiden regenwater en afvalwater) (deze legislatuur 9 rioleringsprojecten die leiden in 2024 tot 97 % rioleringsgraad), o.a. voor onthardingswerken, o.a. voor aankoop natuurgebieden, o.a. voor mobiliteitsingrepen, enz. Anderzijds door zeer alert te zoeken naar tientallen subsidies (van 2500 euro tot 1 miljoen euro)
- Er zijn de voorbije jaren heel wat stappen gezet: een aantal projecten zijn reeds zichtbaar en zullen we bezoeken. Er is een heel programma voor de toekomst: tientallen projecten die lopen tot 2026 (blue deal)
Dagprogramma
- We starten onmiddellijk met een wandeling door de dorpskern met bezoek aan een aantal realisaties en toelichting over een aantal plannen voor de nabije toekomst
- Middagmaal in Sprankel
- Toelichting over realisaties en toekomstplannen voor het buitengebied (door Dirk Willems, voorzitter Natuurpunt)
- Wandeling dor stukje buitengebied
- Afsluiting in Schapenstal aan begin van het natuurgebied Schupleer
Leidraad Wandelingen op zaterdag 17 juni.
- We starten in het Dienstencentrum Sprankel!
Dit gebouw vormt samen met 22 serviceflats (De Schittering) een belangrijk onderdeel van de sociale campus die het gemeentebestuur hier uitbouwt en verder wil uitbouwen (een hele zorgas vanaf het gemeentehuis tot aan De Schranshoeve).
Een geheel van sociale diensten wordt hier samen gebracht: sociale huisvesting Nieuwstraat (met collectief warmtepompsysteem dat gebruik maakt van geothermie), het Gezondheidshuis Pioen (zie verder), Sociale Kruidenier, Tweedehandswinkeltje, Digidak, E-inclusie, taallessen voor nieuwkomers, …
- We wandelen buiten naar het Gemeentepark.
- Eerste belangrijke stuk ontharding (vroeger vooral parking, nu park)
- Met een wadi, Covid-monument, Beweegbank, de Fietsbib, trage weg naar parking, …
In onze gemeente werden de voorbije jaren een twintigtal wadi’s aangelegd op pleintjes en in verkavelingen zodat het regenwater wordt opgevangen en traag kan doorsijpelen in de grond.
- We vervolgen onze weg naar de parking langs de huidige bibliotheek, die einde 2023 verhuist naar het klooster op de Markt en dan omgebouwd wordt tot een ontmoetingscentrum voor het brede verenigingsleven.
Op de huidige parking is er het aanbod van deelauto’s (ook in samenwerking met de sociale huisvesting, waar dan geen ondergrondse autoparkings werden aangelegd).
Deze parking zal de komende jaren onthard worden met een groot stuk vergroening.
- In de Diamantstraat is er heel wat sociale huisvesting. Een achttal (vooral energetisch) verouderde woningen worden nu afgebroken. Er worden nieuwe sociale woningen gebouwd voor ouderen en andere personen die begeleid wonen nodig hebben. Is een project van onze woonmaatschappij LeefGoed (voorheen De Zonnige Kempen).
De Diamantstraat zal ook onthard worden zodat de nieuwe woningen in een groene oase komen te liggen.
In de recente nieuwe wijk Kardinaalswijk (van de Kleine Landeigendom Zuiderkempen) werden op alle (koop)huizen door de bouwmaatschappij zonnepanelen gelegd. In een andere sociale woonwijk met huurwoningen (Lijsterplein) werden zeer recent door ASTER zonnepanelen gelegd op de huizen.
ASTER is een initiatief van de Vlaamse sociale huisvestingssector (60-tal sociale huisvestings-maatschappijen) die de komende jaren 400.000 zonnepanelen wil plaatsen op de daken van sociale woningen in heel Vlaanderen. Hierdoor zal ook de energierekening van heel wat sociale huurders fors kunnen dalen.
- We wandelen verder voorbij een viertal sociale woonblokken. Vorselaar heeft de voorbije dertig jaar fors geïnvesteerd in sociale huisvesting (zowel huurwoningen, koopwoningen als een sociaal verhuurkantoor voor verhuur van privé-woningen). We halen als kleine gemeente zonder probleem het BSO (Bindend Sociaal Objectief). Toch blijven we de komende jaren verder investeren in sociale huisvesting omdat de verhouding tussen gewone woningen en sociale woningen nog kan verbeterd worden.
We komen aan in de Schranshoeve. Dit was het eerste natuur- en milieuproject van ACTIEV (tijdens de eerste legislatuur in 2006). Een vervallen oud woonhuis van kardinaal Van Roey werd als erfgoed opnieuw heringericht (met concessie voor een restaurant) en met een Vlaamse subsidie (Natuur en Bos) werd de hele omgeving op een natuurlijke wijze aangelegd (boomgaard, schapenweide, bloemenweide, tuin, omringd door water, …). Het is in het centrum van het dorp een echte belevingsplek. Aan de overzijde van de straat is er ook de Tuinfluiter, een project waar inwoners gezamenlijk tuinieren.
- We wandelen via trage wegen naar het centrum van het dorp waar we aanbelanden in de gemeentelijke basisschool Knipoog. Dit gebouw vormt een onderdeel van de kinder- en jeugdcampus (KAMPUS). Het is recent helemaal vernieuwd: energetisch in orde, zonnepanelen op gebouw kinderopvang en gebouw turnzaal school. De speelplaats is helemaal onthard en speels ingericht met natuurlijke materialen. Bovenop de trap heb je een mooi gezicht hoe de campus helemaal geïntegreerd is in de majestueuze Kasteeldreef en het bosrijk gebied van het Kasteel De Borrekens. Ideaal voor de natuurbeleving van kleuters en leerlingen van het basisonderwijs.
Meer dan 90 % van de leerlingen komt naar deze school met de fiets of worden door (groot)ouders te voet of met de fiets gebracht.
De actie ‘Vorselaar trapt en stapt’ mikt enerzijds op de schoolgaande jeugd en anderzijds op inwoners die winkelen in het dorp. Een heel netwerk van trage wegen maakt het ook voor voetgangers en fietsers veilig om zich in het dorp te verplaatsen.
Ook tussen Vorselaar en de buurgemeentes werden nieuwe trage wegen opengesteld.
Een 25-tal trage wegen in het dorpscentrum (en naar de gehuchten) werden hersteld en/of opnieuw aangelegd. Ze kregen door de Kindergemeenteraad een echte straatbenaming zodat ze ook herkend worden door de inwoners als echte verbindingswegen. De aanleg van een nieuwe fietsverbinding richting Vorselaar Noord/Lille is gepland.
Op alle gemeentelijke gebouwen (school, sportcentrum, …) werden zonnepanelen gelegd.
- Via de Mgr. Donchelei wandelen we naar de grote school in onze gemeente: het Kardinaal Van Roey-instituut (KVRI) voor basis- en secundair onderwijs en de Thomas More-campus voor lerarenopleiding. Ook deze scholen worden samen met het Klooster sterk betrokken in de aanpak van de klimaatproblematiek. Enerzijds is er een belangrijk stuk ontharding gebeurd: het Groenplein midden in de school. Anderzijds werden er door Campina Energie zonnepalen gelegd op KVRI en Thomas More (538 zonnepanelen goed voor 250 kWp). Campina Energie is een coöperatieve vennootschap voor hernieuwbare energie in de Kempen met nu al 1700 vennoten die op diverse plaatsen windmolens plaatsen, zonnepanelen leggen, warmtenetten aanleggen, energetische renovatie van infrastructuren en woningen stimuleren (Zonneregio Kempen). Een sterk groeiend coöperatief energiebedrijf!
Samen met het klooster, de scholencampus, de Kerkfabriek wordt onder impuls van het gemeentebestuur en met begeleiding van IOK (intercommunale Ontwikkelingsmaatschappij voor de Kempen) een onderzoek gestart hoe een warmtenet kan ontwikkeld worden in dit deel van de dorpskern van Vorselaar. Het onderzoek is pas gestart en wordt verricht door de firma Kelvin Solutions. De eerste resultaten worden verwacht tegen de maand september 2023.
- De wandeling doorheen het school- en kloosterdomein brengt ons naar het Marktplein van Vorselaar. Tot voor een jaar was dit vooral een autoparking, trouwens zwaar verontreinigd met sintels. Via een Vlaamse subsidie van 350 000 euro werd het plein helemaal onthard (Vorselaar werd daardoor Vlaams onthardingsambassadeur). Het plein kreeg een totaal nieuwe inrichting en de mobiliteit werd grondig aangepakt. Waar er vroeger twee rijwegen waren (in elke richting één) werd dit nu herleid tot één autoweg (het blijft een belangrijke doorgangsweg door het dorp) maar wel met beperkte snelheid tot 30 km per uur. Fietsers en voetgangers kregen extra ruimte, er werd veel extra groen aangelegd, zitbanken en dorpsmonumenten als de KAAK (schandpaal) en de Dorpspomp kregen een mooie aankleding. Het Vredesmonument werd verplaatst naar de luifel aan het gemeentehuis.
De ontharding in Vorselaar gaat steeds maar verder.
Hoe verhard is de gemeente (en onze buurgemeenten) door gebouwen, terrassen, wegen en parkeerterreinen?
Vorselaar: 9,3 %
Herenthout: 12,7 %
Grobbendonk: 17 %
Herentals: 20,2 %
Olen: 24,8 %
Provincie Antwerpen: 17,6 %
Vlaanderen: 15,4 %
In Vorselaar is dit lage cijfer enerzijds historisch te verklaren (veel natuur, bos, landbouwgrond) en anderzijds door de recente acties van gemeente, scholen, Natuurpunt, particulieren. In totaal werd de voorbije jaren meer dan 10.000 m² onthard en er staat nog heel wat op het programma de volgende jaren.
9. Op het Marktplein bevindt zich het voorlopige gebouw van Pioen, het Gezondheidshuis. Door het wegvallen van meer dan 10 huisartsen en tandartsen de voorbije jaren nam het gemeentebestuur het initiatief om een gezondheids- en preventiehuis op te richten met een breed aanbod aan diensten en een intensieve preventiewerking.
Naast een nieuwe huisarts (Stefan) zijn er binnen Gezondheidshuis PIOEN actief:
– verpleegkundige
– vroedvrouw
– voedingsdeskundige
– mutualiteit Solidaris en CM
– 5 vrijwilligers (voor onthaal en begeleiding)
– BOV coach
– loopbaancoach
– JAC: afspraken met de consulente van het JAC gaan door in het Gezondheidshuis
Elke maand is er een nieuw thema inzake gezondheidspreventie:
maand januari: kankerpreventie en stoppen met roken
maand februari: tournéé minerale en gezond drinken
maand maart: mondgezondheid en tandzorg
maand april: meer bewegen (cf. Beweegbank)
maand mei: luchtkwaliteit, ventilatie, longziektes vermijden
maand juni: ‘maand van het hart’: hart- en vaatziekten, AED’s en screening bij sporters
maand juli: vereenzaming, verbinding en sociaal contact.
10. Daarnaast is er op de hoek van het Marktplein het gebouw Huis van Bockstal, een vroegere dokterswoning in zakelijke stijl gebouwd. Dit huis werd heringericht door de sociale huurmaatschappij De Zonnige Kempen naar zes sociale flats. Met Europese en Vlaamse subsidies werd het gebouw op een originele wijze energetisch in orde gebracht.Voor de energievoorzieningen (water, elektriciteit, ventilatie, verwarming, ...) werkten de architecten met veel verschillende originele innovatietechnieken (sommige voor de eerste maal zelfs):vloerverwarming, warmtepomp, hybride zonnepanelen, zonneboiler, dubbele elektrische installatie, enz. Verder werd aandacht besteed aan circulair bouwen: heel wat materiaal werd hergebruikt.
- Naast het Huis Van Bockstal is het Hoppinpunt voor openbaar vervoer gepland. Dit punt wordt samen met de Lepelstraat de komende jaren nog helemaal heringericht (o.a. riolering, aangepast wegdek, ruimte voor openbaar vervoer, kleinschalige herinrichting woonruimte met aangepaste dorpsarchitectuur met begeleiding van architectenbureau REST, …). Vorselaar is er de voorbije jaren in geslaagd om de dienstverlening van de Lijn (o.m. verbindingen met Antwerpen, Turnhout ..) te verbeteren.
12. Op het Marktplein is er een belangrijke collectieve opvang van regenwater. Er werd een bufferbekken aangelegd om het regenwater op te vangen dat hergebruikt wordt door de nabijgelegen scholensites, klooster, gemeentehuis en omwonenden van de Markt. Dat bekken kan tot 300 kuub hemelwater bergen.
Namiddagwandeling.
We wandelen vanuit het centrum richting Schupleer. Door een aantal ingrepen in het kader van de “groenblauwe dooradering” wordt de verbinding tussen het centrum en het buitengebied opgewaardeerd. Zie achtergrondtekst 2, “quick win 2”.
- Schupleer : zie presentatie
- 1. Dijkbaan :
– verbod en sanctionering sluikverkeer : positief effect voor wandelaars, fietsers en fauna
– herprofilering, ontharding : 2023
- 2. Brug Aa
– pompstation en bezinkingsbekken Aquafin
– scheiding regenwater/afvalwater
– zie in presentatie
- 3. Aa
– visuele toelichting hermeandering
– charter van de Aa : november 2022
– valleibrede aanpak nodig : zie Turnhout
- 4. Percelen links Aabrug (oost)
– dempen illegale vijver en wegnemen oeverwal Aa : herstel connectie rivier-vallei
– herbebossing, grotendeels spontaan : evolutie naar hoogwaardig broekbos
– spectaculaire toename biodiversiteit
- 5. Percelen rechts Aabrug (west)
– opruim chalets en koterij : ontharding
– herstel verbinding met de Aa: paaiplaats - – spontane herbebossing, kolonisatie door bever
- 6. Beheer tweede Beek
– rietkanten worden gespaard
– vertraging afloop en natuurlijke zuivering
– toename biodiversiteit
- 7. Schapenstal en omgeving
– historische en veel gebruikte educatieve site en ontmoetingsplek voor buurt, scholen, verenigingen ..
– diverse ecologische niches aangelegd (boomgaard, tuin, poelen, vleermuizenhotel ..)
– schapenproject : begrazing, sponsoring
ACHTERGRONDTEKSTEN
- Toekomstvisie gemeentebestuur Vorselaar.
Het ruimtelijk uitvoeringsplan (“RUP Kern”) werd herzien. Daarmee kan de gemeente de appartementisering tegengaan en ervoor zorgen dat nieuwe projecten meer op schaal van het dorp worden opgemaakt. De gemeente zal het woonbeleid in de toekomst niet overlaten aan alleen commerciële vastgoedontwikkelaars maar zal samen met partners een actiever beleid voeren omtrent wonen, zodat wonen met andere functies (bv. erfgoed, zorg, onderwijs of publieke functies) en met meer open en groene ruimte wordt gecombineerd.
De gemeente is intussen ambassadeur voor de Vlaamse overheid omtrent ontharding en heeft ook een energie-, klimaat-, droogte- en basishemelwaterplan goedgekeurd. De inzichten zetten aan om meer te doen inzake klimaat, groen, collectieve energie. De aandacht voor water en de droogteproblematiek toont de noodzaak aan om meer te ontharden en open ruimte te vrijwaren … en tot slot heeft de corona-periode nog meer gewezen op het belang van meer publieke ruimte en een andere benadering van welzijn en gezondheidszorg in Vorselaar. De gemeente heeft wel 20 projecten en planprocessen lopen omtrent die thema’s … en dus is het niet meer dan logisch dat daarmee nu ook rekening wordt gehouden in het neerschrijven van een nieuw ruimtelijk visiedocument.
Studiebureau RE-ST voerde in opdracht van de gemeente een strategisch ontwerpend onderzoek uit voor de ruime omgeving rond klooster, onderwijsdomein en dorpscentrum.
Inhoudelijk staan het dorpse karakter, collectiever denken, levenslang wonen (en zorg), duurzaamheid en toekomstbestendigheid centraal. De meest duurzame woning is immers de woning die je niet bouwt en de beste energie is diegene die je niet hoeft te gebruiken. Maar daarvoor heb je oplossingen op grotere, dus collectieve schaal nodig. Zo kunnen oude gebouwen hergebruikt worden voor andere functies. Ook energie-slimme oplossingen zijn enkel haalbaar op een grotere schaal (bv. warmteclusters, collectieve energie en het delen van zonne-energie). Ook meer groene en publieke ruimte bewaren is een belangrijke doelstelling.
Met de eigenheid van het dorp voor ogen, heeft Vorselaar de plicht om expliciet rekening te houden met de bestemming van het klooster in de toekomst. Dat is immers (beeld)bepalend en belangrijk voor het dorp.
We laten ons ook inspireren door de Toolbox voor Dorpsarchitectuur van de Kempische organisatie AR-THUR (gevestigd in De Warande in Turnhout).
2. Vlaamse Subsidie van 1 miljoen euro voor 'groenblauwe dooradering in de bebouwde ruimte'
De Vlaamse regering heeft een groot dossier van groenblauwe dooradering in Vorselaar goedgekeurd en beloond met een subsidie van 1 miljoen euro! Een fenomenaal bedrag dat helemaal kan besteed worden aan het klimaatrobust maken van onze gemeente!
Waarover gaat het?
Groenblauwe dooradering: een fijnmazig netwerk van groene massa en water door open en bebouwde ruimte. Het bestaat onder meer uit rivier- en beekvalleien, parken en (speel)bossen, lijnelementen zoals bomenrijen, houtkanten of bermen, wateroppervlakten zoals vijvers, poelen en bekkens, en aan gebouwen gekoppeld groen zoals tuinen, groendaken of groengevels. Groenblauwe dooradering bevordert de ecologische samenhang van grote aaneengesloten gebieden met kleinere fragmenten in of nabij de bebouwde ruimte, draagt bij aan de biodiversiteit, maakt ruimtes klimaatbestendig en draagt bij aan de leefkwaliteit en het welzijn van de bewoners door ze te verbinden en toegankelijk te maken.
Onderdelen:
– een ambitievoorstel dat uitmondt in minstens één transformatieproject
– minstens drie quick-win projecten.
Het gaat in Vorselaar om volgende projecten.
*Quick-win 1: Bouwblok met inbegrip van het volledige school- en kloosterdomein van de Zusters van de Christelijke Scholen.
o.a. ontharding speelplaats kleuterschool en secundaire school; buitenruimte hogeschool Thomas More; verbindingen, trage wegen en circulatie op schooldomein; groene gordel; woningen zusters in de Kerkstraat; …
* Quick-win 2: Blauwgroene verbinding vanuit het urbane centrum naar het buitengebied (in casu Heiken en natuurgebied Schupleer). Het gaat om de zone binnen de straten Markt-Nieuwstraat-Merellaan-Dijkbaan-Heiken-Lepelstraat
o.a. ontharding en duurzame mobiliteitsingreep Merellaan; omgeving Huis Van Bockstal; aanleg groene wandelboulevard in Lepelstraat; ontharding Dijkbaan; poort naar buitengebied Heiken (stukje vanaf Fazantenlaan richting Heiken); …
* Quick-win 3: Blauwgroen in verbinding met een sociaal wonen- en zorgas met integratie van de dienstverlening (= as vanuit gemeentehuis/gemeentepark richting de Schranshoeve). Het gaat om de zone binnen de straten Markt, Riemenstraat, Kabienstraat, Diamantstraat, Schransstraat, Nieuwstraat, Veldstraat.
o.a. plaatselijk verkeer Kabienstraat; ontharding en duurzame mobiliteitsingreep Diamantstraat en Schransstraat; trage weg vanuit gemeentepark naar zuidelijke verkaveling (Veldstraat, Kievitlaan, Fazantenlaan) en nieuwe sociale campus; doortrekken gemeentepark richting Schranshoeve; afbraak bejaardenwoningen Zonnige Kempen en vervanging; educatieve route Schranshoeve en ontharding; …
* Centrale transformatieproject: gebiedsdekkend strategisch meerjarenplan voor de 104 straten in Vorselaar.
o.a. concept voor oude verkavelingen (Bloemetjeswijk); concept voor centrumstraat (Cardijnlaan/Schoolstraat); concept voor woon- en schoolomgeving (van de Wervelaan); concept voor verbinding buitengebied (Kweek en Herderstraat).
Dit is een zeer belangrijk dossier dat voor ons dorp heel wat kan betekenen inzake ontharding, vergroening, zachte mobiliteit, dorpsherwaardering, … Vele van onze reeds geplande projecten voor de komende jaren kunnen in dit subsidiedossier ingediend worden. Het dossier loopt tot 2026. De komende vier jaar kunnen heel wat projecten extra en sneller gerealiseerd worden. Ons dorp zal hiermee klimaatbestendiger worden, een mooiere vormgeving krijgen en nog veel aangenamer worden om er te wonen, te werken en te ontspannen.
Mizel Gebruers (schepen ruimtelijke ordening, milieu en duurzaamheid)
Dirk Willems (voorzitter Natuurpunt)
Mark Suykens (Voorzitter ACTIEV)
Vorselaar, 17 juni 2023
Reactie toevoegen