Een klimaatgeschiedenis geschreven in jaarringen
De Vlaamse wetenschapster Valerie Trouet bestudeert al zo’n 20 jaar het klimaat aan de hand van de groeiringen van bomen. Ze leeft en werkt al 13 jaar in de VS, waar ze doceert aan de universiteit van Arizona.
“Als je wilt weten hoe oud een boom is, moet je zijn ringen tellen. Maar die jaarringen kunnen je nog veel meer vertellen ook. Dendrochronologie, de wetenschappelijke studie van jaarringen, leert ons immers veel over de complexe interactie tussen mens en klimaat in de afgelopen tweeduizend jaar. “
Wat als de verhalen van bomen en mensen nauwer met elkaar verwant zijn dan we denken? Topwetenschapster Valerie Trouet kan daar massa’s voorbeelden van geven, ontdekt in haar lab in Arizona, in afgelegen dorpen in Afrika of in de radioactieve bossen in Rusland. Hoe hebben zonnevlekken piraten beïnvloed? Wat is het geheim achter het imperium van Dzjengis Khan? Welk verband is er tussen de Egyptische farao’s en vulkanen? En wat is de rol van olijven in de val van het Romeinse Rijk? De studie van bomen kan ons ontzettend veel leren over de mens, zijn geschiedenis en zijn toekomst.
‘Ik ben een dendroklimatoloog. Aan de hand van jaarringen bestudeer ik het klimaat uit het verleden en de invloed ervan op ecosystemen en samenlevingen.
In dit boek neem ik ook de verhalen van mijn collega-dendrochronologen mee die de complexe interacties tussen bossen, mensen en het klimaat bestuderen doorheen de tijd.” De rode draad in dit boek is de geschiedenis van houtgebruik en ontbossing, die dendrochronologen in staat heeft gesteld het verleden te bestuderen en van daaruit conclusies te formuleren over de leefbaarheid van onze planeet in de toekomst. Het boek vertelt over houtcellen die kleiner zijn dan de diameter van een mensenhaar en over straalstromen die op dezelfde hoogte als vliegtuigen over het hele noordelijk halfrond razen. In haar boek verbindt Valerie Trouet die twee met elkaar en met verhalen over piraten, samoeraikrijgers en Dzjengis Khan. Dit zijn zonder twijfel jaarringverhalen die fascineren!
Valerie Trouet is er bovendien van overtuigd dat er behoefte is aan dit soort verhalen in het huidige klimaat van wantrouwen en onverschilligheid jegens wetenschappelijke ontwikkelingen. “Ik hoop dat u een kleine tinteling van opwinding voelt wanneer u iets nieuws opsteekt uit dit boek. Het is dezelfde tinteling die ons wetenschappers prikkelt om door te gaan met ons werk.”
Wat bomen ons vertellen is verschenen bij Uitgeverij Lannoo en kost €22,99.
Voor haar boek Wat bomen ons vertellen kreeg Valerie Trouet de Jan Wolkersprijs 2020 voor ‘het beste natuurboek van het jaar’.
In dit filmpje vertelt Valerie Trouet in minder dan één minuut wat er in haar boek staat
Wat Valerie Trouet nog te vertellen heeft over het klimaat? – “Het verschil tussen 1,5 en 5 graden opwarming is immens en daar hebben we nog ongelooflijk veel vat op. Ja, je luxeleventje met drie Ryanair-vluchten en één skivakantie per jaar is onhoudbaar, maar het hoeft niet tot een totale catastrofe te komen.”
Of bomen kunnen helpen om de opwarming tegen te gaan? – “Carbon capture and storage, kortweg CCS”, zegt ze. “Emissies terugdringen gaat te traag, dus moeten we op grote schaal CO2 uit de atmosfeer capteren en opslaan. Herbebossing is een belangrijke manier om dat te doen. Bomen houden goed koolstof vast, maar ze massaal aanplanten volstaat niet. Eén bosbrand of droogte is genoeg om de schadelijke CO2 opnieuw vrij te geven. Dat gebeurt ook als een boom zijn gewone levensloop voltooid heeft, dus moeten we nadenken over duurzaam houtgebruik. Kijk naar de historische gebouwen in Antwerpen en Brugge. In vele daarvan zit al 500 jaar hout opgeslagen, waardoor we dus 500 jaar langer koolstof uit de atmosfeer houden.”
Lees ook onze eerdere bijdrage over Valerie Trouet.
Op 29 augustus 2020 had De Standaard journalist Wouter Woussen een interessant interview met Valerie Trouet n.a.v. haar boek onder de titel “Ik hou meer van mensen dan van bomen, daarom ben ik klimaatwetenschapper.”
Aanbevolen boek, ik kreeg het van een dochter voor mijn vaderdag. Al veel in gelezen. Aanbevolen!